KURDPLAT

 

ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا دەنگی لەسەر پێشخستن و رێگەخۆشکردن بۆ پرۆژەیاسایەکدا، بۆ هەڵوەشاندنەوەی دوو دەسەڵاتی ئەمریکا کە تایبەتن بە بەکارهێنانی هێزی سەربازی لە عێراق. چاوەڕوان دەکرێت ئەم هەفتەیە ئەنجوومەنی پیران دەنگی کۆتایی لەسەر بدات و کاری پێبکرێت.

ئێوارەی رۆژی دووشەممە، 27ـی ئاداری 2023 بەکاتی واشنتن (بەرەبەیانی رۆژی سێشەممە بە کاتی هەولێر)، ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا دەنگی لەسەر پێشخستنی پرۆژەیاسایەک دا، کە لە رێگەیەوە دوو بڕیار یاخود دەسەڵاتی وڵاتەکە سەبارەت بە جەنگ لە عێراق و کەنداو هەڵدەوەشێندرێنەوە. پرۆژەیاساکە بە 65 دەنگی بەڵێ و 28 دەنگی نەخێر بەرەو قۆناخێکی نوێ پێشخرا.

دوو یاسای 'دەسەڵاتی بەکارهێنانی هێزی سەربازی' لە ئەمریکا کاریان پێدەکرێت کە یەکێکیان لە ساڵی 1991 لە کاتی جەنگی کەنداو و ئەوی دیکەشیان لە ساڵی 2002 دا چالاککرا، کە رێگەی بۆ دەستوەردانی سەربازیی ئەمریکا لە عێراق خۆشکرد.

پێشخستنی پرۆژەیاساکە پێویستی بە دەنگی لانیکەم 60 ئەندامی ئەنجوومەنی پیران بوو. چاوەڕوان دەکرێت ئەم هەفتەیە دەنگی کۆتایی لەسەر بدرێت و بەوەش هەردوو دەسەڵاتەکەی کە پێشتر باسکران، هەڵدەوەشێندرێنەوە.

ئەو 28 دەنگە نەخێرەی لە دژی پرۆژەیاساکە دران، گشتیان لە لەلایەن کۆمارییەکانەوە بوون.

بەگوێرەی دەستووری ئەمریکا، کۆنگرێس دەسەڵاتی جێبەجێکاری هەیە بۆ راگەیاندنی جەنگ، بەڵام لەگەڵ دوو یاساکەی دەستکراوەیی بەکارهێنانی هێزی سەربازی لە عێراقدا، کۆنگرێس رێگەی بە سەرۆکایەتیی ئەمریکا داوە بێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ رای کۆنگرێس، دەتوانێت جەنگ لە عێراق رابگەیێنێت. ئەوەش رووبەڕووی رەخنە بووەتەوە بەوەی ئەمریکای دووچاری جەنگێکی بێ کۆتایی کردووە.

سیناتۆر بۆب مێنێندێز، سەرۆکی لیژنەی پەیوەندییەکانی دەرەوە لە ئەنجوومەنی پیران کە لەسەر پشکی دیموکراتەکانە، لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی دوو بڕیارەکە گوتی: "هەڵوەشاندنەوەی ئەم دوو بڕیارە پێشانی ناوچەکە و جیهان دەدات، کە ئەمریکا هێزێکی داگیرکەر نییە، جەنگی عێراق کۆتایی هاتووە، پێشڤەچوونمان بەخۆوە بینیوە و وەکو هاوبەشێکی ستراتیژی کار لەگەڵ عێراق دەکەین".

لەدوای دەنگدانەکە، چەک شوومەر، سەرۆکی زۆرینەی دیموکرات لە ئەنجوومەنی پیران گوتی لەم هەفتەیەدا دەنگی کۆتایی لەسەر پرۆژەیاساکە دەدرێت و لە تویتەر نووسی: "ئەمریکییەکان دەیانەوێت کۆتایی بە جەنگە کۆتایینەهاتووەکان لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بێنن".

فیفا سکاڵایەکی نوێی لەسەر یانەی بارسێلۆنا پێگەیشتووە، کە باس لە سەرپێچی و پێشێلکاری لە یەکێک لە گرێبەستەکانیدا دەکات.

بەگوێرەی میدیاکانی ئیسپانیا، یانەی بۆڵتۆنی ئینگلیزی، لای فیفا سکاڵای لەسەر بارسێلۆنا تۆمارکردووە و ئاماژەی بەوە کردووە، لە هاوینی رابردوودا پێشێلکاری لە گرێبەستەکەی بارسا لەگەڵ مارکۆس ئەلۆنسۆی بەرگریکاری ئیسپانیدا هەبووە، کە لە چێڵسی ئینگلیزییەوە چووە بارسێلۆنا.

مانگێک لەمەوبەر سکاڵایەکی هاوشێوە، لەسەر هەمان بابەت لەلایەن یانەی یونیون ئەدڤانسەوە لە فیفا لەسەر بارسێلۆنا تۆمارکراوە.

ئەو دوو یانەیە پێیانوایە ئەو گرێبەستە بەبێ بەرامبەر نییە، بۆیە داوا دەکەن بارسێلۆنا بەشێکی مافی سپۆنسەری بەوانیش بدات، چونکە ئەلۆنسۆ لە تەمەنی لاوێتیدا یاریزانی یانەکانیان بووە.

هەردوو یانە پێیانوایە گواستنەوەی ئەلۆنسۆ بۆ بارسێلۆنا بەشێک بووە لە گواستنەوەی پیێر ئێمریک ئۆبامیانگ بۆ چێڵسی، نەک گرێبەستێکی جیابێت و ئەلۆنسۆ وەک یاریزانێکی ئازاد رۆیشتبێت.

بۆڵتۆن و یونیون لە سکاڵاکەیاندا، بۆ فیفایان روونکردووەتەوە، کە ئۆبامیانگ تەنیا بە 12 ملیۆن یۆرۆ رووی لە بلوز کردووە، کە زۆر کەمترە لە بەهای بازاڕییەکەی.

ئەمە لە کاتێکدایە کە بارسێلۆنا بەم دواییە تۆمەتبار کراوە بە بەرتیلدان بە ناوبژیوانان و لە لایەن یەکێتیی تۆپی پێی ئیسپانیا و یوفاوە لێکۆلینەوە لەو بابەتە دەکرێت، ئەگەر تۆمەتەکان بەسەر بارسادا ساخ ببنەوە رووبەڕووی سزای تووند دەبێتەوە.

ژمارەی ئەو کەسانەی لە لێکۆڵینەوەکاندا بە هۆکاری کەمتەرخەمی لە دروستکردنی باڵەخانە و پابەندنەبوون بە رێنماییەکانەوە لە باکووری کوردستان و تورکیا زیندانیکراون گەیشتە 325 کەس.

بەکر بۆزداغ، وەزیری دادی تورکیا ئێوارەی سێشەممە 28ـی ئاداری 2023، لە میانی بەشداریکردنی لە خوانێکی بەربانگ لە ئەنقەرە رایگەیاند، لەو ناوچانەدا کە بەر بوومەلەرزە کەوتوون، لە ماوەی یەک ساڵدا شاری نوێ دروستدەکەن و گوتی، "ئێمە لە شوێنی نیشتەجێبوونی سەلامەتتر و خۆڕاگر بەرامبەر بە بوومەلەرزە، دەرفەتی ژیانێکی باشتر پێشکێش بە هەر تاکێکمان دەکەین."

بەکر بۆزداغ لەبارەی لێکۆڵینەوەکان لەو باڵەخانانەی کە رۆژی شەشی شوبات لە بوومەلەرزەکەی مەڕەش رووخان رایگەیاند، "توێژینەوەکان بە شێوەیەکی فرەلایەنە ئەنجامدراون کە هاوتەریب بووە لەگەڵ راپۆرتی پسپۆڕان لەسەر ئەو نموونانەی کە لە داروپەردووەکان وەرگیراون. لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوەکاندا، رێکاری یاسایی بەرامبەر یەک هەزار و 552 گومانلێکراو گیراوتەبەر. لەو ژمارەیە 325 گومانلێکراو بە بڕیاری دادگە خراونەتە زیندانەوە، 566 گومانلێکراو بەمەرجی دادوەری ئازادکراون. بڕیاری دەستگیرکردن بۆ 355 گومانلێکراو دەرکراوە، فەرمانی دەستبەسەرکردن بۆ 98 گومانلێکراو دراوە. لێکۆڵینەوەی دادوەری بە هەموو رەهەندەکانیەوە بەردەوامە."

وەزیری دادی تورکیا دەڵێت، چوار کەس لە تورکیا هەڵاتوون و لەلایەن وەزارەتی داد داواکراونەتەوە، هەروەها 74 گومانلێکراو کە لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوەکاندا داواکراون، دەرکەوتووە کە کۆچی دواییان کردووە.

بەگوێرەی ئامارە فەرمییەکان، بەهۆی بوومەلەرزەکەی مەرەش لە باکووری کوردستان و تورکیا 50 هەزار و 97 کەس گیانیان لەدەستداوە و زیاتر لە 107 هەزار و 204 کەسیش بریندار بوون.

بەپێی بڕیارەکەی دادگەی نێوبژیوانیی پاریس، هەرێمی کوردستان مافی عەمبارکردن و بەکارهێنانی بۆڕیی نەوتی هەیە بۆ بەندەری جەیهان و تەنیا لە بارکردنی نەوت بۆ کەشتییەکان لە جەیهان پێشێلکاریی کردووە.

ماڵپەڕی میدڵ ئیست ئای، لە زاری سەرچاوەیەکەوە لەبارەی بڕیارەکەی دادگەی نێوبژیوانیی پاریس بڵاویکردووەتەوە، حکومەتی هەرێمی کوردستان بەشێکە لە حکومەتی عێراق، بۆیە "تورکیا هەڵە نەبووە کاتێک بەپێی رێنوێنییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان نەوتەکەی عەمبارکردووە و گواستوویەتییەوە."

سکاڵاکەی عێراق لەسەر چەند لایەنێک بووە کە گوایە لەو بوارانەدا پێشێلکاری لە رێککەوتنەکە کراوە، ئەوانیش: عەمبارکردن، گواستنەوە، بەکارهێنانی تایبەت، بانگەشەی بەکاربردن و بارکردنی نەوتەکەن.

ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوە کردووە، دادگە بڕیاریداوە کە تورکیا تەنیا ئەو بەشەی رێککەوتنەکەی پێشێلکردووە کە بە تانکەر نەوتی بۆ بەندەری جەیهان گواستووەتەوە لەژێر رێنوێنییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، چونکە بەپێی هەمواری رێککەوتنی بۆریی نەوتی عێراق و تورکیا لە ساڵی 2010، روونە کە تەنیا وەزارەتی نەوتی عێراق و کۆمپانیای سۆمۆ دەسەڵاتی یاساییان هەیە بۆ ئەوەی بڕیار بۆ بارکردنی نەوت دەربکەن.

بڕیارەکەت بدە، وەرە مایۆرکا سیتی و شێوازی ژیانت بۆ هەمیشە بگۆڕە بە شێوەژیانێکی باشتر و ئارامتر.

ئۆفیسی فرۆشتن:

سلێمانی، دووسایدی هەواری شار، نزیک پردی کۆبانێ، ناو پرۆژەی سولی ڤیو.

07705956000

07708242525

07703956000

عادل باخەوان

لەنێو ئەم هەموو دەنگە دەنگ و هەرایەی کە ڕۆژانە لەسەر داهاتووی هەرێمی کوردستان دەیبیستین، زۆر گرنگە کە ئێمە بە عەقڵێکی سارد و بابەتیانەوە لەگەڵ خاڵە لاواز و خاڵە بەهێزەکانی خۆماندا مامەڵە بکەین و چیتر بە نەرێنی یان ئەرێنی خۆمان نەدەینە دەست سۆز و هەست و خەیاڵدان و حەزەکانمانەوە. بۆ ئەمەش گرنگە ئێمە لەم خاڵانەی خوارەوە تێبگەین :

1. لە ئێستا و ئێرەدا سیستمی جیهانی نایەوێت کوردستان سەربەخۆبێت و نایەوێت بەهیچ شێوەیەک دەستکاری سنورەکان بکات. ئەمە بەڵگەنەویستێکی تاڵە کە دەبێت ئێمە قبوڵی بکەین. تەنانەت ئەمڕۆ، ئەم بەڵگە نەویستەی سێ جار بۆ دووبارەکردمەوە.

2. هەر مامەڵەکردنێکمان لەگەڵ وڵاتانی سیستمی هەرێمایەتیدا، بەتایبەتی تورکیا و ئێران، تەنها لەچورچێوەی کارتی فشار لەسەر بەغداد و وڵاتانی دیکەدایە، واتە ئەوان ئێمەی کورد تەنها وەک کارتی فشار لەنێو پەیوەندی هێزدا دەبینن و بەس.

3. لە بەغداد، ئێمەی کورد 600 پۆستی گرنگمان هەیە، لەوانە سەرۆککۆمار، وەزیری دەرەوە، جێگری سەرۆک وەزیران، جێگری سەرۆکی پەرلەمان، وەزیری داد و هتد. لە هیچ دەوڵەتێکی کەوندا کورد 600 پۆستی نەبوە و نیە و نابێ.

4. مادەم وڵاتانی سیستمی جیهانی نایانەوێت کە ئێمە سەربەخۆ بین و هەموویان دەیانەوێت کە ئێمە لە ڕێگای عێراقەوە مامەڵەیان لەگەڵدا بکەین، کەواتە بۆچی کۆی ئەو 600 پۆستە زۆر بە چڕی و بە پڕی بۆ خزمەتی هەرێمی کوردستان و دانیشتوانەکەی بەکارنەهێنین و زیاتر لە شیعە و سووننە خۆمان نەکەین بە خاوەنی عێراق ؟

5. سەد ساڵە عێراق کوردستان وێران دەکات، ئایا کاتی ئەوەنەهاتوە کە بەهەموو هێز و توانامانەوە بڕۆینە بەغداد و عێراق بەکاربهێنین بۆ دەوڵەمەندکردنی کوردستان و دابینکردنی باشترین ژیان بۆ هاوڵاتیان ؟

6. گەر ئێمە بە 600 پۆستی هەرە باڵاوە، کە 20% کۆی پۆستەکانی دەوڵەتی عێراقی دەکات، نەتوانین عێراق بخەینە خزمەتی هاڵاتیەکانمان و دنیا ناچاربکەین کە ڕێزمان لێبگرێت، بە تورکیا و ئێرانیشەوە، ئیتر چۆن و بەچ ڕێگایەکی دیکە دەتوانین ئەمە بکەین ؟

7. عێراق یەکێکە لە دەوڵەتە هەرە دەوڵەمەندەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەڵام بەدەست قەیرانی کوشندەی گەورەوە دەناڵێنێت. ئێمە هەڵەیەکی یەکجا گەورەدەکەین کە بەتەنیا بۆ چەند گروپێکی دیکەی بەجێبێڵین و وەک دوژمن مامەڵەی لەگەڵدا بکەین، لەکاتێکدا دەتوانین بەشێکی زۆری خەونە مێژووییەکانمان لە ڕێگای خودی عێراقەوە بەدیبێنین.

8. من تەواو وشیارم بەوەی کە لە بەغداد چەندین هێزی دیکە هەن کە هەرگیز نایانەوێت کورد خۆیان بکەن بە خاوەنی عێراق و دەیانەوێت کورد هەمیشە لە پەراوێزەکانی عێراقدا بمێنێتەوە، بۆئەوەی ئەوان بەتەنها بەناوی عێراق و شەرعیەتی عێراقیەوە لەگەڵ دنیادا قسەبکەن. بەڵام ئایا کاتی ئەوەنەهاتوە کە کورد تەواوی هاوکێشەکە هەڵگێڕێتەوە و سەرەڕایی دژایەتی توندی ئەم هێزانەش، خۆی بکات بە خاوەنی عێراقی نوێ ؟