دەقی دوا چاوپێکەوتنی مەلا بەختیار
مه‌لا به‌ختیار سیاسه‌تمه‌دار له میانی به‌شداریکردنی له به‌رنامه‌ی (ئێكس) كه له لایه‌ن كۆڤان عزه‌ت له كوردستان24ـوه پێشكه‌ش ده‌كرێت، تیشكی خسته سه‌ر چه‌ندان پرسی تایبه‌ت به كار و خه‌باتی سیاسی ڕابردووی خۆی و دۆخی یەکێتی و هەرێمی کوردستان.
پرسیار: له كۆڕی ناساندنی "كۆبه‌ندی ئاڵای شۆڕش"ـدا گوتتان، نه ئه‌و كات هێنده‌ی ئێمه كوردستانی بوون و نه ئێسته هێنده‌ی ئه‌وان عیراقچین! مه‌به‌ستتان یه‌كێتییه له‌م قسه‌یه‌دا یان مه‌به‌ستتان كه‌سه؟
مه‌لا به‌ختیار: ماوه‌یه‌كی خه‌ریكی "كۆبه‌ندی ئاڵای شۆڕش"ـین، كه یه‌كێك بوو له‌و ئاوات و خۆزگه‌یانه‌ی به‌ر له مردن ته‌واویان بكه‌م و بیانخه‌مه ڕوو، ئه‌گه‌ر دوای ئه‌مه مه‌رگێكیش قه‌رزار بم، ئاماده‌یم، چونكه ماوه‌ی 40 ساڵ بوختان و ناڕاستییان بۆم هه‌ڵبه‌ست و ڕاستییه‌كانیان به‌رانبه‌رم چه‌واشه كردووه. ناڵێم هه‌موو قسه و بۆچوونه‌كانی ئێمه ڕاسته، به‌ڵام بنچینه‌ی قسه‌كانی ئێمه وه‌ك له هه‌ولێر و سلێمانیش ڕوونم كرده‌وه، بنچینه‌یه‌كن به هه‌ڵه‌دا نه‌چووینه. سه‌باره‌ت به عێراقی و كوردستانیش، ئه‌مه خاڵێكی زۆر گرنگ بوو بۆ ململانێكانی ئێمه له هه‌ناوی كۆمه‌ڵه‌دا، چونكه ئه‌وان پڕوپاگه‌نده‌ی ئه‌وه‌یان له دژی ئێمه ده‌كرد، گوایه ئێمه نیازمان بووه حزبێكی سه‌رانسه‌ری عێراقی دروست بكه‌ین، ئێمه بووین به عێراقچی و ئه‌وان بوون به چوارپارچه‌چی، ئیتر ئه‌م مشتومڕه زۆری كێشا و دوو سه‌د گوتاری له‌سه‌ر نووسرا و ئیزگه‌ی ده‌نگی گه‌لی كوردستان سێ مانگ خه‌ریكی بووه و بێژه‌ره‌كانیان قوڕگی خۆیان وه‌كوو زوڕنا له دژی ئێمه ده‌ژه‌نی. ئێمه هه‌موو به‌ڵگه‌نامه‌كانمان بۆ مێژوو بڵاو كردووه‌ته‌وه، كه به ده‌ستخه‌تی خۆم زیاتر له 30 نامه‌م بڵاو كردووه‌ته‌وه، كه هه‌ر ئه‌و نامانه‌یشم له مێژووی ئاڵای شۆڕشدا هه‌یه و هی دیكه‌م نییه شاردبێتمه‌وه، ئه‌و براده‌رانه‌ی ئه‌و كات ئه‌وهایان به ئێمه ده‌تگوت به قه‌د ئێمه كوردستانی نه‌بوون و نه دوای ڕووخانی سه‌ددام حوسێن عێراقی بووین!
پرسیار: مه‌به‌ستت له‌و براده‌رانه كێیه، كه باسیان ده‌كه‌یت؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌و براده‌رانه، باڵی ڕاستڕه‌وی كۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌رانی كوردستانن، كه له ئه‌نجامدا كۆمه‌ڵه‌یان هه‌ڵوه‌شانده‌وه.
پرسیار: ئه‌ی ئێسته، چونكه ده‌ڵێیت ئێسته‌یش هێنده‌ی ئه‌وان عێراقچی نین؟
مه‌لا به‌ختیار: ئێسته‌یش ده‌ڵێم من كوردستانییه‌كی عێراقی و عێراقییه‌كی كوردستانیم.
پرسیار: مه‌به‌ستت له ئه‌وانی دیكه كێیه؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌وانی دیكه ئه‌وانه‌ن كه ئه‌و ململانێیه‌یان له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا ده‌كرد، كه‌چی دوای نه‌مانی سه‌ددام، به قوله‌پێیشیان نه‌ده‌گه‌یشتین ئه‌وه‌نده ببوونه عێراقی! كه هه‌ندێكیان ئێسته‌یش خانه‌نشینی عێراق وه‌رده‌گرن، ئێمه‌یش كه‌چه‌خانه‌نشینییه‌كی كوردستان وه‌رده‌گرین.
پرسیار: مه‌به‌ستت یه‌كێتییه؟
مه‌لا به‌ختیار: به‌ڵێ مه‌به‌ستم یه‌كێتییه.
پرسیار: عێراقچیین؟
مه‌لا به‌ختیار: له یه‌كێتی هه‌یه له دوای ڕووخانی سه‌ددام به داخه‌وه پێیان خۆش بووه، یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان بكه‌نه یه‌كێتی نیشتمانی عێراق.
پرسیار: ئێسته به ڕاستی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانه یان یه‌كێتی نیشتمانی عێراق؟
مه‌لا به‌ختیار: هه‌موو پارته سیاسییه كوردستانییه‌كان به پێی ده‌ستووری عێراقی فیدراڵ، باشووری كوردستان به‌شێكه له عێراق.
پرسیار: ئێسته ناوی یه‌كێتی، یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانه، به‌ڵام ناوی ئه‌و حزبه له لای مه‌لا به‌ختیار یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانه یاخود یه‌كێتی نیشتمانی عێراق؟
مه‌لا به‌ختیار: ئێسته یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان - عێراقه! واته گه‌ڕانه‌وه بۆ ئه‌و زه‌مه‌نه‌ی عێراقییان له ئێمه كردبووه دێو، كه‌چی ئێسته به كرده‌وه یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان - عێراقه! واته گرێدراوی عێراقه به پێی ده‌ستووری ئه‌و وڵاته.
پرسیار: تۆ ده‌ڵێی به پێی ده‌ستوور، ئه‌ی له واقیع و به كرده‌وه؟
مه‌لا به‌ختیار: له ڕووی واقیع و كرده‌وه‌یشه‌وه هه‌ر وایه، په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانتارانی حزبه كوردستانییه‌كانی دیكه له په‌رله‌مانی عێراقن و وه‌زیرانی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ وه‌زیرانی دیكه‌ی كورد له ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی عێراقن و سه‌رۆككۆماری عێراق ئه‌ندامی یه‌كێتییه.
پرسیار: تۆ ده‌ڵێی هێنده‌ی ئه‌وان عێراقیچی نین و هه‌ندێكیان پێشنیازیان كرد یه‌كێتی بكه‌نه عێراقی، ئایا ئێسته به كرده‌وه یه‌كێتی عێراقییه یان كوردستانی؟
مه‌لا به‌ختیار: نا ئێسته یه‌كێتی ناوه‌كه‌ی هه‌ر یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانه.
پرسیار: به‌ڵام عێراقچین؟
مه‌لا به‌ختیار: وه‌ك گوتم، داش عێراقیین.
پرسیار: نزیكترین ڕووداو ڕووداوی كه‌ركووكه كه له‌م ماوه‌یه‌دا ڕووی داوه، پێم باشه هه‌ندێك له‌م باره‌وه گفتوگۆ بكه‌ین، زۆربه‌ی شته‌كان ده‌چنه به‌غدا و له‌وێ چاره ده‌كرێن، پێشتر ته‌نانه‌ت سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق لێره ئۆكه‌ی له‌سه‌ر ده‌درا و یه‌كلایی ده‌كرایه‌وه، به‌ڵام ئێسته زۆربه‌ی كێشه‌یان ده‌برێنه به‌غدا، چۆن پێناسه‌ی ئه‌م ڕه‌وشه ده‌كه‌یت؟ ئایا كارتان بۆ ئه‌وه كرد؟
مه‌لا به‌ختیار: پێش ڕووخانی سه‌ددام له خزمه‌تی جه‌نابی مام جه‌لال كۆبوونه‌وه‌یه‌كمان هه‌بوو، واته دوو هه‌فته به‌ر له ڕووخانی سه‌ددام، براده‌رێك له‌وانه‌ی كه پێشتر ئێمه‌یان به عێراقچی تاوانبار ده‌كرد، هه‌موومان به‌یه‌كه‌وه دانیشتبووین كه سه‌عدی پیره و سه‌ڵاحه‌ددینی موهته‌دی و له دانیشتنه‌كه‌دا بوون. ناوی ئه‌و براده‌ره ناهێنێم، شرۆڤه‌ی ئه‌وه‌ی ده‌كرد ئه‌گه‌ر سه‌ددام بڕووخێت زۆر گرنگه ئێمه سه‌ر به عێراق ده‌بین، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش باسی شارستانیه‌تی عێراق و گرنگی هه‌ڵكه‌وته‌ی جوگرافیی عێراق له‌سه‌ر كه‌نداوی عاره‌بی و نه‌وتی عێراق و چه‌ند بابه‌تێكی دیكه‌ی وه‌كوو ئابووری و شارستانیه‌تی عه‌باسییه‌كان و قووڵایی عێراقی ده‌كرد و ڕووی له من كرد و گوتی، تو خوا مه‌لا به‌ختیار وا نییه؟ منیش پێم گوتم، من ده‌مێكه ئه‌وه ده‌زانم، بڕۆ بۆ هه‌ڤاڵه چوارپارچه‌كانت باسی بكه.
پرسیار:: كه‌واته ئه‌و كاته‌یش توانجێكت لێداون؟
مه‌لا به‌ختیار: نا، به‌ڵكوو ڕوونم كرده‌وه، گوتم من ساڵی 1983 و 1984 ئه‌و قسه‌یه‌م كردووه و قبووڵتان نه‌بووه. ده‌مگوت مومكین نییه ئێمه وه‌كوو كوردستانی عێراق به شۆڕشی چه‌كداری ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی كوردستان دروست بكه‌ین و مومكین نییه به شۆڕشی چه‌كداری سه‌ر بكه‌وین به ڕاپه‌ڕین سه‌رده‌كه‌وین، به‌و مه‌رجه‌ی سه‌رانسه‌ری عێراقی بێت.
پرسیار: ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌ی كه‌ركووكت به دڵه؟ چونكه هه‌ردوو حزب ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر یه‌كدیان تۆمه‌تبار ده‌كرد، یه‌كێتی پارتی تۆمه‌تبار ده‌كرد كه له‌گه‌ڵ توركمان و لایه‌نه عه‌ره‌بییه‌كان ڕێك كه‌وتوون و پارێزگار داده‌نێن، به‌ڵام دواتر یه‌كێتی چووه ڕێككه‌وتنێكی له‌گه‌ڵ عه‌ره‌به‌كان كردووه و له‌گه‌ڵ كۆتایش ڕێك كه‌وتوون و پارێزگاری كه‌ركووكیان یه‌كلایی كرده‌وه، ڕێككه‌وتنێكی باشه؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌گه‌ر بوارم بده‌ی تۆزێك حه‌قی زیاتر به بابه‌ته‌كه ده‌ده‌م، بێگومان یه‌كێتی وه‌كوو ده‌ستكه‌وتی هه‌ڵبژاردن پێنج كورسی هه‌یه و نابێت نكوڵی له‌مه بكرێت و پارتیش دوو كورسی هه‌یه. ئه‌گه‌ر به پێی ده‌ستكه‌وتی هه‌ڵبژاردن و له دۆخیكی ئارام و كه‌شێكی سیاسی ته‌بادا ئه‌م پرۆسه‌یه به‌ڕیوه بچێت، من پێم وایه هه‌موو لایه‌نه‌كان ده‌بێت دانی پێدا بنێن كه یه‌كێتی زۆرینه‌ی به ده‌ست هێناوه، به‌ڵام به داخه‌وه نه پێش هه‌ڵبژاردن و نه ئێسته كه دوو كۆبوونه‌وه‌ی گرنگ كرا بۆ ساغكردنه‌وه‌ی پارێزگاری كه‌ركووك، كه یه‌كێكیان لای جه‌نابی كاك مه‌سعود و ئه‌وی دیكه‌یش له به‌غدا بوو، "كاك بافڵ به‌ڕێوه‌ی بردووه." به داخه‌وه كورد له بنه‌ڕه‌تدا به‌هۆی نه‌بوونی به‌رنامه‌ی سیاسی هاوبه‌ش له‌سه‌ر كه‌ركووك، مووسڵ و خانه‌قین تووشی كێشمه‌كێشمێكی زۆر بووین، ئه‌م كێشمه‌كێشمه له نێوان هه‌ردوو حزبه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی كوردستان له قازانجی ئه‌و لایه‌نانه شكایه‌وه كه ده‌نگی كه‌متریان له كورد هێناوه.
پرسیار: واته ڕێككه‌وتنه‌كه له به‌رژه‌وه‌ندی كورددا نییه؟
مه‌لا به‌ختیار: نا، ببووره ئێسته‌ش ئه‌مه‌یش باس ده‌كه‌م. ئه‌م ناكۆكییه وایكرد دوو حزبی سه‌ره‌كی له كوردستان دوو به‌رنامه‌ی جیاوازیان هه‌بێت، پارتی به دوای دۆسته‌كانی خۆیدا بگه‌ڕێت، كه بزانێت نۆ كورسییه‌كه چۆن دابین ده‌كات، یه‌كێتیش به دوای ئه‌وه‌دا بگه‌ڕێت بزانێت ئه‌و نۆ كورسییه چۆن دابین ده‌كات؟ له كۆتاییدا یه‌كێتی له شه‌وێكدا توانی نۆ كورسییه‌كه دابین بكات. پێشبینی ده‌كرا، ئه‌مه له هه‌ولێر دابین بكرێت. كه‌واته به پێی ئه‌م دۆخه و كۆبوونه‌كه، "كاك ڕێبوار" پارێزگاری كه‌ركووك ده‌بێت و "هیوادارم ئه‌گه‌ر بمێنێت سه‌ركه‌وتوو بێت." بۆیه ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر و خه‌تیش به ژێر ئه‌گه‌ره‌كه‌دا ده‌كێشم، چونكه ئیشكالیه‌تێكی زۆر له‌م پرۆسه‌یه‌دا ده‌بینم. بۆ نموونه، له یه‌كه‌م كاردانه‌وه‌دا به‌ره‌ی توركمانی ڕه‌تی كرده‌وه، پارتیش ڕه‌تی كرده‌وه به داخه‌وه، ڕاكان جبووریش ڕه‌تی كرده‌وه، به‌ڵام لام گرنگه ئه‌و ڕه‌تی بكاته‌وه، چونكه سێ ساڵه حاكمی سه‌ربازییه له كه‌ركووك! ڕاستییه‌كه‌ی مافی نییه ڕه‌تی بكاته‌وه له مافی خۆی زیاتریشی بردووه.
پرسیار: هیچ سه‌ودا و مامه‌ڵه‌یه‌ك له‌و پرۆسه‌یه‌دا هه‌یه؟
مه‌لا به‌ختیار: به‌ڵێ، تێدایه و بچێته دادگه‌ی فیدراڵی، ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانیش تووشی كێشمه‌كێشم ده‌بێت، كه دوور نییه بچێته په‌رله‌مانی عێراقیش تووشی كێشمه‌كێشم ببێت، پێم وایه ئه‌م بابه‌ته كێشه به دوای خۆیدا ده‌هێنێت. جا ئایا دادگه‌ی فیدراڵی چ بڕیارێك ده‌دات، په‌سندی بڕیاری نۆ پارته‌كه ده‌كات یاخود نایكات، ئه‌مه با بمێنێت.
پرسیار:مه‌لا به‌ختیار چ ده‌ڵێت؟
مه‌لا به‌ختیار: من به‌شبه‌حاڵی خۆم، له دۆخه‌كه نیگه‌رانم و له كۆی پرۆسه‌كه‌دا نیگه‌رانم، كورد حه‌وت كورسی هه‌یه و كۆتایش دۆستمانه، واته ئێمه هه‌شت كورسیمان هه‌یه، بۆ چی ڕێك نه‌كه‌وتین؟ ئاخر بۆ؟
پرسیار: ئه‌و سه‌ودا و مامه‌ڵه‌یه له‌گه‌ڵ چی كراوه؟ لایه‌نه‌كانی دیكه چی وه‌رده‌گرن؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌وه‌ی من بزانم غه‌درێك له خانه‌قین كراوه، ڕێككه‌وتوون هیچ پۆستێكی باڵای ئه‌و شاره به كورد نه‌درێت، له به‌رانبه‌ردا ده‌نگ به كاندیدی یه‌كێتی بدرێت، من له دنیای سیاسه‌تدا ناتوانم ده‌ستوه‌ردان له بڕیار بكه‌م، چاره‌نووسی ئێسته‌ی یه‌كێتی به ده‌ستی مه‌كته‌بی سیاسییه‌وه‌یه، بڕیاره‌كان به ده‌ست سه‌رۆكی یه‌كێتییه‌وه‌یه، ڕاسته و ڕاست نییه، من هیچ كێشه‌یه‌كم نییه و خۆیان بڕیاره‌كه‌یان داوه، ئۆباڵی ئه‌وه‌ی خانه‌قینیان كرده قوربانی كه‌ركووك ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌وان، كه دواتر ده‌بێت بۆی قه‌ره‌بوو بكه‌نه‌وه. په‌نجا پۆست له به‌غدا هه‌یه، بۆ چی هه‌موو شتێك له خانه‌قین فه‌رامۆش ده‌كه‌ن؟ له كاتێكدا له دوایین هه‌ڵبژاردندا 27 هه‌زار ده‌نكمان هێناوه، فه‌رموو وه‌رن بزانن له هه‌موو قه‌زاكانی عێراق با حزبێك ته‌نانه‌ت حه‌وت هه‌زار ده‌نگیشی هێنا بێت! ئاخر له پای چی، هیچ پۆستێك له پارێزگای دیاله به‌ر خانه‌قین نه‌كه‌وێت، هه‌روه‌ها له پۆسته‌كانی به‌غدایش به هه‌مان شێوه. به ڕاشكاوی ده‌یڵێم، ئه‌گه‌ر یه‌كێك له‌و پۆسته باشه‌كانی به‌غدا به‌ر خانه‌قین نه‌كه‌وێت، به جیددی دێمه سه‌ر خه‌ت، ئه‌مه‌یش بۆ به‌رگریكردن له خانه‌قین و خانه‌قینییه‌كان.
پرسیار:: پاره‌ی تێدایه؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌وه‌ندی بیستوومه هه‌موو حزبه‌كان له عێراق زۆر جار به سه‌فه‌قات به‌ڕێوه ده‌چن، به‌ڵام له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ركووك و خانه‌قین هیچ زانیارییه‌كی له‌م شێوه‌یه‌م نییه.
پرسیار:: قه‌زیه نه‌ماوه؟
مه‌لا به‌ختیار: قه‌زیه كزه!
پرسیار: پرسیارێك هه‌یه بۆ چی 19 پۆست به توركمان ده‌درێت له كاتێكدا له پێكهێنانی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگای كه‌ركووك به‌شداریشیان پێ نه‌كراوه؟
مه‌لا به‌ختیار: بۆ ئه‌وه‌یه توركمان بچێته ناو پرۆسه‌كه و شایه‌نی خۆیه‌تی له پۆسته‌كانی كه‌ركووكدا پۆستی پێ بدرێت.
پرسیار: پرسیاره‌كه ئه‌وه‌یه بۆ چی له پێكهێنانی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگای كه‌ركووك به‌شداریشیان پێ نه‌كراوه و 19 پۆستی ده‌درێت، له‌و لایشه‌وه پارتی هیچ پۆستێكی پێ نادرێت؟
مه‌لا به‌ختیار: پێم وایه كاك ڕێبوار لێدوانێكی دا و گوتی ئێمه ئیستیحقاقاتی توركمانمان داناوه.
پرسیار: ئه‌دی پارتی؟
مه‌لا به‌ختیار: له پارتیم نه‌بیستووه له ڕێبوارم بیست.
پرسیار: بۆ به توركمان بده‌ن بۆ به پارتی نه‌ده‌ن خۆ كورده؟
مه‌لا به‌ختیار: خۆت نابینی په‌یوه‌ندی پارتی و یه‌كێتی چۆنه؟ به داخه‌وه، له ساڵی 1975ـوه تا ئێسته ناكۆكین. له 1976ـشه‌وه ئێمه له شه‌ڕی ناوخۆ بووین تاوه‌كوو دروستكردنی به‌ره‌ی كوردستان له 1986، دوای ئه‌وه له ساڵی 1994 شه‌ڕمان كرد تاوه‌كوو 1998 كه ڕێككه‌وتننامه‌ی واشنتن كرا، به داخه‌وه وانه له‌م كاره‌ساتانه‌دا وه‌رنه‌گیرا. من دژی ساردی په‌یوه‌ندی پارتی و یه‌كێتیم به‌تایبه‌ت كه هه‌ندێك ده‌ڵاڵی سیاسی قسه‌ی ناسیاسی ده‌كه‌ن. ده‌ڵاڵی سیاسی ئه‌وانه‌ی ئاشكرایه چۆن سیاسه‌ت ده‌كه‌ن. من به‌شبه‌حاڵی خۆم نه‌مشاردووه‌ته‌وه هه‌رگیز نابمه مایه‌ی ئه‌وه‌ی پارتی و یه‌كێتی له ڕووی سیاسییه‌وه له‌ناو كورددا لێك بترازێن، ته‌نانه‌ت نابمه هۆی ئه‌وه‌ی یه‌كێتیش له‌گه‌ڵ هیچ لایه‌كی دیكه لێك بترازێت، له لای من كوردایه‌تی له سه‌رووی حزبایه‌تییه.
پرسیار:ده‌ڵاڵی سیاسی ئه‌م ڕێككه‌وتنانه‌یان كردووه؟
مه‌لا به‌ختیار: نا نا، من باسی ئه‌وه ده‌كه‌م كه نێوانی یه‌كێتی و پارتی وایلێهاتووه، ده‌ڵاڵی سیاسی خراپ لێكی ده‌داته‌وه كه ده‌ڵێین با په‌ند له مێژوو وه‌ربگرین، مام جه‌لال له هه‌موومان شاره‌زاتر بوو، عه‌قڵێكی فره‌وانی هه‌بوو و ڕابه‌ری هه‌موومان بوو، خۆ ساڵی 1997 و 1998 مام جه‌لال له گۆتره برووسكه‌ی بۆ كاك مه‌سعود نه‌كرد و چووه شه‌قڵاوه و ڕێك كه‌وتن و دواتر ڕێككه‌وتننامه‌ی ستراتیجییان ئیمزا كرد.
پرسیار:: ئه‌و ڕێككه‌وتنانه‌ی كراون، ستراتیجیین؟ یان له دژی پارتین؟
مه‌لا به‌ختیار: كامیان؟
پرسیار: ئه‌وه‌ی كه‌ركووك.
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌مه ڕێككه‌وتنێكی سیاسییه بۆ به‌ڕێوه‌بردنی كه‌ركووك.
پرسیار: ستراتیجی نین، له ڕقی پارتییه؟
مه‌لا به‌ختیار: ستراتیجین، كاردانه‌وه‌ی تێدایه به‌رانبه‌ر به پارتی. پارتیش بكردایه له‌و كۆبوونه‌وه‌ی كاك جه‌نابی مه‌سعود گوتی، هه‌ر كاردانه‌وه‌ی به‌رانبه‌ر به یه‌كێتی تێدا بوو، زۆر ڕێككه‌وتن هه‌یه هه‌ر وا ده‌رده‌چێت.
پرسیار: یه‌كێتی جاران، كه‌سانی وه‌ك خوالێخۆشبووان مام جه‌لال و نه‌وشیروان مسته‌فا و ئینجا مه‌لا به‌ختیار و عه‌یدنان موفتی و ئه‌رسه‌لان بایز و قادر حه‌مه‌جان و كۆمه‌ڵێك ناوی دیكه‌ی تێدا بوو، ئێسته ئه‌م ناوانه له‌ناو یه‌كێتیدا هه‌یه؟ نه‌ك ناو، كه‌سانی وه‌ك ئه‌مانه؟
مه‌لا به‌ختیار: باوكانی دامه‌زرێنه‌ری یه‌كێتی نیشتمانی، كۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌ران، بزووتنه‌وه‌ی سۆسیالیست و دامه‌زرێنه‌رانی به‌رپابوونی شۆڕش هیچیان له سه‌ركردایه‌تی ئێسته‌ی یه‌كێتیدا نین، باسی ته‌مه‌نیش نه‌كه‌ن، بزانه ئێسته سێ سیمبۆڵی ئۆپۆزسیۆن هه‌یه، من یه‌كێكیانم! كاك به‌رهه‌م دووه‌م و كاك لاهوور سێیه‌میانه. من ته‌مه‌ن حه‌فتا ساڵه، كاك به‌رهه‌م شه‌ست و هه‌ندێكی و لاهووریش چل و هه‌ندێكه، ئێسته ئه‌م سێ به‌رپرسه هه‌ر سێكیان له ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتین، كه‌واته پرسه‌كه ته‌مه‌ن نییه، به‌ڵكوو ناكۆكی بۆچوونی سیاسییه.
پرسیار:: بۆچوونی ئێوه‌یان پێ قبووڵ نییه؟
مه‌لا به‌ختیار: نه‌خێر پێیان قبووڵ نییه. ئێمه‌یش هی ئه‌وانمان قبووڵ نییه، ئێمه‌یش سیاسه‌تی ئه‌وان موناقه‌شه ده‌كه‌ین.
پرسیار: بێده‌نگ ده‌بن؟
مه‌لا به‌ختیار: بێده‌نگ نین، به‌رده‌وام هه‌ڵوێستێكی ئارامم هه‌یه و دوور له موهاته‌رات و دوور له بوختان كردن و دوور له جنێودان، ئه‌سڵه‌ن من "شه‌خسه‌نه‌م" نییه له سیاسه‌تدا، ده‌زانم كێ ئازارم ده‌دات و له پشتی په‌رده چیم له باره‌وه ده‌گوترێت! ده‌زانم شه‌خسه‌كان كێن، به‌ڵام من وه‌ڵامی كه‌سیان ناده‌مه‌وه.
پرسیار: پێشتر به ئێوه‌یان ده‌گوت، پارتییه‌كانی ناو یه‌كێتی؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌ی خۆیان چین؟ ئه‌وه‌ی وا ده‌ڵێت، چییه؟ با ڕاشكاو بم، كاك لاهوور له‌وانه بووم وای پێ ده‌گوتین، ئێسته په‌یوه‌ندییه‌كی باشی له‌گه‌ڵ پارتی هه‌یه، كه‌واته قسه‌ی ئێمه ده‌رچوو، ئه‌و پڕۆپاگه‌ندانه كه بنه‌مای نه‌بێت بێبنه‌ما ده‌بێت، ده‌ڕووخێت و نامێنێت، من له سه‌ركردایه‌تی ئێسته‌ی یه‌كێتی ده‌پرسم، مام جه‌لال له ژیانی پێش كاك مه‌سعود نه‌ده‌كه‌وت، مام جه‌لال خۆی شار به شاری كوردستان ده‌گه‌ڕا، ده‌یگوت نه‌ك ئه‌م هه‌ڵبژاردنه، به‌ڵكوو به كوێرایی چاوی دوژمنان، كاك مه‌سعود هه‌ڵبژاردنێكی دیكه‌یش سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانه، ئایا مام جه‌لال پارتی ناو یه‌كێتی بوو؟ كۆمه‌ڵێك پرسی نێوان پارتی و یه‌كێتی هه‌یه ئه‌مانه‌تی مێژوویی سه‌ر شانمه، جارێكیان گوتم، خه‌ڵك به هه‌ڵه لێكی دایه‌وه، بۆیه با ڕوونی بكه‌مه‌وه، من گوتم به دوای خوێنی مێژووی سیاسی ئه‌و سه‌ركردانه‌وه مێژوویه‌كی دیكه له لای منه، خه‌ڵك بۆ ئه‌خلاقی برد؟ من ته‌داخول له ئه‌خلاقی كه‌سدا ناكه‌م. من باسی مێژووی سیاسی و باسی نهێنییه‌كان ده‌كه‌م، زۆر شت هه‌یه ئه‌خلاقی سیاسیم ڕێگه‌م نادات باسی بكه‌م، له وه‌ڵامی ئه‌م قسانه‌دا چل ساڵه به ئیمه ده‌ڵێن عێراقی، كه خۆیشیان عێراقی ده‌رچوون! ئێسته چوار ساڵه ئه‌م پڕۆپاگه‌ندانه بڵاو ده‌كه‌نه‌وه و دوایی ده‌رده‌كه‌وێت چییان به‌سه‌ر دێت! كه ئه‌م درۆوده‌له‌سانه دروست ده‌كه‌ن، یه‌كه‌م ویژدانی خۆیان ئازار ده‌ده‌ن، دووه‌م ڕووحی مام جه‌لال، ئارام و عه‌لی عه‌سكه‌ری ئازار ده‌ده‌ن، سێیه‌م ئه‌و مێژووه پڕ له شكۆ و ئازایه ئازار ده‌ده‌ن كه ئێمه هه‌موومان دروستمان كردووه. من چی به وانه بڵێم كه له‌م مێژووه‌دا هیچ نین؟ به‌شێكی زۆری ئه‌و قسانه ده‌كه‌ن له‌م مێژووه هیچ نین. ئه‌سڵه‌ن كه ئێمه پێشمه‌رگه بووین، هه‌ندێكیان هه‌ر له دایك نه‌بووبوون، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه ئێسته سه‌ركرده‌ن، ڕێزی خۆتان بگرن، ئه‌ركی خۆتان جێبه‌جێ بكه‌ن و درۆ مه‌كه‌ن، بۆ مێژوو ده‌یڵێم شه‌رمێكی گه‌وره‌یه من یه‌كێتیم و بكه‌ومه ژێر كاریگه‌ری پارتی، بۆ یه‌كێتی شه‌رمه نه‌ك بۆ ئه‌مانه، من مێژوویه‌كم له‌ناو یه‌كێتی هه‌یه، من بیانه‌وێت و نه‌یانه‌وێت یه‌كێكم له سیمبۆڵه‌كانی یه‌كێتی، ئێسته چۆن ئه‌و قسانه ده‌كه‌ن و شه‌رم له خۆیان ناكه‌ن؟
پرسیار:كه‌واته وه‌ڵامی ئه‌وه‌یه كه ده‌یانگوت، مه‌لا به‌ختیار بووه‌ته پارتی؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌وان ده‌ڵێن مه‌لا به‌ختیار كه‌وتووه‌ته ژێر كاریگه‌ری سیاسه‌تی پارتی، هه‌ر واز بێنن، هیچ كه‌س باوه‌ڕ ناكات من ببم به پارتی.
پرسیار: ده‌نگۆیه‌ك هه‌یه سه‌ركرده‌كانی پێشووی یه‌كێتی به‌ره‌یه‌كی سیاسی پێك ده‌هێنن، ڕاسته؟
مه‌لا به‌ختیار: من باسم كردووه كه ده‌بیت یه‌كێتی بكرێته فره‌مینبه‌ر.
پرسیار:: چۆن؟ مه‌به‌ستت چییه؟
مه‌لا به‌ختیار: واته هه‌ر ڕه‌وتێك له‌ناو یه‌كێتی و له ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی باوه‌ڕی به‌وه هه‌بێت گه‌شه به یه‌كێتی بده‌ین و بیكه‌ینه چه‌ترێكی به‌ره‌یی بۆ هه‌موومان، چه‌ند مینبه‌رێك وه‌ك جاری جاران، یه‌كێتی له شاخ فره‌مینبه‌ر بوو، ئێسته‌یش با بكرێته‌وه فره‌مینبه‌ر.
پرسیار:وه‌كوو جه‌ماعه‌تی سجن، كۆمه‌ڵه یان؟
مه‌لا به‌ختیار: من باسی ئه‌مه ناكه‌م، وه‌ك شه‌خسی خۆم پێم وایه كه‌سێكی نوێ و واقیعیم، دیموكراسیم و باوه‌ڕم به ئازادی، مافی ژن، دادپه‌روه‌ری و ڕۆشنگه‌ری و حكوومه‌تێكی عه‌لمانی و مه‌ده‌نی هه‌یه.
پرسیار: ئه‌وه ده‌كرێت، ئه‌وه قبووڵ ده‌كرێت؟
مه‌لا به‌ختیار: قبووڵ بكرێت، ئه‌و سه‌دا 50 و 60 و 70ـی كێشه‌كانی ئێسته‌ی یه‌كێتی چاره ده‌كرێت، قبووڵ نه‌كرێت، من ده‌مه‌وێ لێره‌دا په‌یامه‌كه‌م زۆر ڕۆشن بێت، نه من داده‌نیشم و نه ئه‌وانه‌ی سیاسه‌تی ئێسته‌ی یه‌كێتییان پێ قبووڵ نییه داده‌نیشن، كه‌سمان ده‌ستبه‌رداری مێژوومان نابین، كه‌سمان ده‌ستبه‌رداری مێژووی یه‌كێتی نابین، ئه‌مه هه‌ڕه‌شه نییه، به‌ڵكوو مه‌بده‌ئه و ئایا ده‌كرێت باسی ئازادی بكه‌ین و مه‌بده‌ئه‌كه‌یشمان نه‌مێنێت؟ ئه‌مه به‌س كفن نایهێڵێ! كه كفنیان له‌به‌ر كردم، ئیتر باسی ناكه‌م.
پرسیار: ته‌مه‌ن درێژ ده‌بی ئینشائه‌ڵڵا.
مه‌لا به‌ختیار: سوپاس.
پرسیار: كاك به‌ختیار، 8ـی ته‌ممووز لای تۆ چییه؟
مه‌لا به‌ختیار: پرۆسه‌یه‌كی ناحزبی بوو، پێشێلكردنی ئه‌و په‌یڕه‌وه بوو كه خۆیان دایاننابوو و من هه‌ر له هیچی ئه‌و په‌یڕه‌وه‌دا به‌شدار نه‌بووم، كه خۆیان له كۆنگره‌ی چواره‌م دایاننا.
پرسیار: هه‌ندێك پێیان وایه كۆده‌تا بووه هه‌ندێكیش پێیان وا نییه كۆده‌تا بووبێ؟
مه‌لا به‌ختیار: وشه‌ی كۆده‌تا به‌گشتی بواری سه‌ربازی ده‌گرێته‌وه، ئه‌مه ئه‌گه‌ر كۆده‌تایش بووبێ، سیاسی و حزبی بووه.
پرسیار:: خۆت ئێسته به نیازی چیت؟
مه‌لا به‌ختیار: باسم كرد، به نیازین یه‌كێتی گه‌شه پێ بده‌ین و به‌ره‌و فره‌مینبه‌ر بیبه‌رین. دووریش نییه ڕووداوه‌كان هه‌موومان به‌ره‌و ئه‌وه ببات، بوو بوو، نه‌بوو ئه‌و كات وه‌ك عه‌ره‌ب ده‌ڵێن "لكل حادث حدیث." ئه‌و كاته قسه‌ی دیكه‌مان ده‌بێت.
پرسیار: قسه‌ی دیكه چییه؟
مه‌لا به‌ختیار: قسه‌ی دیكه‌مان ده‌بێت و هه‌وڵمان بۆ داوه.
پرسیار: نێوان له‌گه‌ڵ بافڵ تاڵه‌بانی چۆنه؟
مه‌لا به‌ختیار: ئیحتیرامی ده‌گریم، وه‌كوو كوڕی مام جه‌لال من ئیحترامی خۆی و براكه‌یشی ده‌گرم، به‌ڵام وه‌كوو سیاسه‌ت زۆر لێیان دوورم.
پرسیار: ئه‌ی له‌گه‌ڵ سه‌رۆك بارزانی؟
مه‌لا به‌ختیار: په‌یوه‌ندییه‌كی باش له نێوانمان هه‌یه.
پرسیار: په‌یوه‌ندییه‌كی باش؟
مه‌لا به‌ختیار: به ڕاشكاوانه قسه‌ی خۆم له ته‌له‌فزیۆن ده‌كه‌م، ده‌مێكه نه‌مبینیوه، كه ده‌یبینم به ڕاشكاوانه قسه‌ی خۆمی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌م، كۆی ڕووداوه‌كان، واته چۆن بافڵ ببینم قسه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌م، كاك مه‌سعودیش ده‌بینم من بۆچوونه كوردانه‌كه‌ی خۆم ده‌ڵێم.
پرسیار:: بۆچوونی كوردایه‌تی؟
مه‌لا به‌ختیار: به‌ڵێ بۆچوونی كوردانه‌م. ئێسته‌یش ده‌یڵێم. گرنگترین شت ئه‌وه‌یه یه‌كێتی و پارتی له ڕووی سیاسییه‌وه كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن. بۆ ئه‌م قۆناغه گرنگترین شته.
پرسیار: ئه‌گه‌ر نه‌یانكرد؟
مه‌لا به‌ختیار: نه‌یانكرد، خراپتر به‌ڕێوه‌یه.
پرسیار: وه‌كوو چی؟
مه‌لا به‌ختیار: وه‌كوو ئێسته له نه‌كردنی ڕێككه‌وتن له نێوان پارتی یه‌كێتی ئه‌نجامه‌كه‌ی چی بووه، بێگومان له‌مه‌ودوا ئه‌نجامه‌كه‌ی خراپتریش ده‌بێت.
پرسیار: خراپتریش ده‌بێت؟
مه‌لا به‌ختیار: به‌ڵێ، خراپتریش ده‌بێت.
پرسیار: با بچینه سه‌ر هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان، پێشبینیت چییه؟
مه‌لا به‌ختیار: جارێكی دیكه‌یش گوتوومه و هه‌ر ئه‌و قسه‌یه دووباره ده‌كه‌مه‌وه، شتێك نه‌هاتووه‌ته پێشه‌وه ڕام بگۆڕم، پێم وایه هه‌موو حزبه‌كان ڕێژه‌یه‌ك داده‌به‌زن، ئیتر حزبێك هه‌یه زۆر و یه‌كێكی دیكه‌یش كه‌م، ئه‌گه‌ر هه‌یه له‌ناو ئیسلامییه‌كاندا حزبێك كورسێك زیاتر بهێنێت، نه‌وه‌ی نوێ دانابه‌زێت، ڕه‌نگه دوو سێ كورسی زیاتر ببات، به‌ره‌ی گه‌ل كورسی ده‌هێنێت.
پرسیار:: ده‌نگی كێ ده‌بات؟
مه‌لا به‌ختیار: به‌ره‌ی گه‌ل ده‌نگی یه‌كێتی ده‌بات.
پرسیار:: چه‌ند كورسی ده‌بات؟
مه‌لا به‌ختیار: دیار نییه، به‌ڵام كورسی ده‌بات.
پرسیار:: پێشبینیت؟
مه‌لا به‌ختیار: بۆ ئه‌م پێش و بینه‌یه‌م پێ ده‌كه‌یت (پێدەکەنێت). ناتوان ئه‌و پێش و بینییه بكه‌م.
پرسیار: پارتی چه‌ند ده‌هێنێت؟
مه‌لا به‌ختیار: دوایین ڕاپرسی كه گۆڕان كردوویه‌تی "ده‌قیقه"، بۆیه ده‌زانم ده‌قیقه چونكه خۆیان له ڕاپرسییه‌كه‌دا زۆر لاوازن و وه‌كوو خۆی بڵاویان كردووه‌ته‌وه، پارتی یه‌كه‌مه، یه‌كێتی دووه‌مه، به‌ڵام پارتی دوو به‌رانبه‌ر و زیاتریش له یه‌كێتی ده‌هێنێت.
پرسیار: به ڕای تۆ حزبی سێیه‌م كێیه؟
مه‌لا به‌ختیار: جه‌بهه‌یه‌ك ده‌بێت كه ڕه‌نگه له دوای هه‌ڵبژاردن دروست ببێت. له نێوانی لیسته تازه‌كاندا ده‌بێت، كاكه 82 لیست له كوردستاندا هه‌یه.
پرسیار: ئه‌مه سروشتییه؟
مه‌لا به‌ختیار: نه‌خێر، ناسروشتییه. ناسروشتییه‌كه‌ی له‌وه‌دایه یه‌كه‌م لیسته‌كان زۆرن، دووه‌م سێ لیست شیوعی، زه‌حمه‌تكێشان و سۆسیالیست به‌ره‌یه‌كیان هه‌یه، به‌ڵام ئه‌وانی دیكه هیچیان ئاماده نین به‌ره له‌گه‌ڵ ئه‌وانی دیكه پێك بهێنن. له‌گه‌ڵ یه‌كێتی، پارتی، ئیسلامی و نه‌وه‌ی نوێ ڕێك ناكه‌ون، نه‌وه‌ی نوێ له‌گه‌ڵ ئه‌وان ڕێك ناكه‌وێت، گۆڕان له‌گه‌ڵ هیچیان ڕێك ناكه‌وێت، ده‌ی باشه من ده‌پرسم ئه‌م دیمه‌نه سوریالییه، سوریالیزم واته سه‌رووی واقیع، واقیعی كوردستان تا ئێسته 82 كورسی به خۆیه‌وه نه‌بینیوه، ئێسته وا 82 لیست به خۆیه‌وه ده‌بینێت. باشه ئه‌م دیمه‌نه سوریالییه چۆن ده‌برێته ناو په‌رله‌مان، چی لێ به‌سه‌ر دێت به‌بێ جه‌بهه، به‌بێ ئیتیفاق، به‌بێ ئه‌وه‌ی زۆری ئه‌و لیستانه ئه‌زموونی سیاسییان هه‌بێت، به‌بێ ئه‌وه‌ی ئه‌زموونی حزبییان زۆر بێت.
پرسیار: ئه‌ی ئه‌گه‌ر ئه‌زموونی سیاسییان نییه، پشتیان به چی به‌ستووه؟
مه‌لا به‌ختیار: به‌بێ ئه‌و ته‌جرووبه‌یه‌ی هه‌مه و ئه‌و هه‌موو ساڵانه‌ی خه‌باتم كردووه، مه‌رگی خۆم ببینم، شه‌ڕی ناوخۆ نه‌بینم، به‌ڵام هه‌یه وا بیر ناكاته‌وه و ئه‌زموونی نییه و نازانێت شه‌ڕی ناوخۆ مانای چییه؟ كاكه شه‌ڕی ناوخۆ خه‌ته‌ره، دیسان خه‌ته‌ره.
پرسیار: هه‌یه ده‌هۆڵی بۆ بكوتێت؟
مه‌لا به‌ختیار: هیچیان ناوێرن ده‌هۆڵی بۆ بكوتن، به‌ڵام ئه‌م فره‌لیستییه، نه‌بوونی به‌رنامه‌ی هاوبه‌ش و موزایه‌داتی سیاسی به‌شێكی له ژینگه‌ی سیاسی ئێسته، دنه‌ی شه‌ڕی ناوخۆ ده‌دات.
پرسیار: مه‌لا به‌ختیار بۆ هه‌ڵبژاردن به ته‌مای چییه و چی ده‌كات؟
مه‌لا به‌ختیار: ئازادم، ئازادم. چونكه من له سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی و مه‌كته‌بی سیاسی نه‌ماوم، ئه‌وان بڕیاریان داوه و خۆیان به‌رپرسیاره‌تی هه‌ڵده‌گرن، منیش به‌رپرسیاره‌تی خۆم هه‌ڵده‌گرم. له به‌ره‌ی كوردستانم، ناڵێم له به‌ره‌ی گه‌لم، نه‌بادا خه‌ڵك بڵێن چووه‌ته پاڵ به‌ره‌ی گه‌ل ئه‌وه‌ی هه‌یه (پێدەکەنێت). زۆرم له لا گرنگه له‌ناو لیسته‌كاندا باشترین كاندید بچێته ناو په‌رله‌مان، ئینجا دوای ئه‌وه‌ش هه‌ر ده‌ترسم، چونكه وا دابنێیت 15 بۆ 20 لیست بچێته په‌رله‌مان، به‌ره نییه، ڕێككه‌وتن نییه، بۆچوونی هاوبه‌ش نییه، هه‌موو به‌س به‌رگریی له خۆی ده‌كات.
پرسیار: كه‌واته په‌رله‌مانی داهاتوو چۆن ده‌بێت؟
مه‌لا به‌ختیار: پڕ له كێشه ده‌بێت. سیاسه‌تمه‌دارم ده‌وێت ته‌حه‌مولی بكات.
پرسیار:: كێ ژه‌هرخواردی كردی، داوای لیژنه‌ت كرد، چی به‌سه‌ر هات؟
مه‌لا به‌ختیار: هه‌ر كه‌س زه‌ڕه‌یه‌ك ویژدانی هه‌بێت، نابێت گومان بكات كه من ژه‌هرخوارد نه‌كرابم، ئه‌نجامی پشكنینی نه‌خۆشخانه‌ی لیفانتس بۆ كونسوڵگه‌رییه‌كانم ناردووه، ئه‌و كات باڵیۆزی عێراق له ئه‌ڵمانیا دوو جار سه‌ردانی كردم، خۆی نه‌خۆشخانه‌ی بۆ دابین كردم، من هه‌ر نه‌مده‌زانی نه‌خۆشخانه‌یه‌كی له‌م شێوه‌یه له ئه‌ڵمانیا هه‌یه، نوێنه‌ری خۆی له‌گه‌ڵ نه‌خۆشخانه‌كه ڕێك كه‌وتبوو كه به ماوه‌ی چه‌ند چاره‌سه‌ر ده‌كرێم و چه‌ندم كات پێویسته، خۆیشی یه‌كه‌م كه‌س بووه كه له‌سه‌ر نه‌خۆشییه‌كه‌م ڕاپۆرتی وه‌رگرتووه و بۆ وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی عێراق به‌رزی كردووه‌ته‌وه.
پرسیار: تۆ ده‌زانیت كێ ژه‌هرخواردی كردی؟
مه‌لا به‌ختیار: من به گومان ده‌زانم كێیه، به‌ڵام جارێ به یه‌قین نایزانم.
پرسیار: به یه‌قین نایزانین؟ ده‌ته‌وێت ناوی بڵێیت؟
مه‌لا به‌ختیار: نه‌خێر نامه‌وێت.
پرسیار: ئه‌ی لیژنه پێك هات؟
مه‌لا به‌ختیار: ئێسته‌یش عه‌وداڵی زانیاریی زیاترم، من زانیارییم ده‌ست بكه‌وێت بێده‌نگ نابم. له‌سه‌ر كه‌سه‌كه واته ئه‌وه‌ی بڕیاره‌كه‌ی داوه، زانیارییم ده‌ست بكه‌وێت نزیكترین كه‌س بێت له مێژوومدا بێده‌نگ نابم. دوورترین كه‌سیش بێت هه‌ر بێده‌نگ نابم، چه‌نده ده‌سه‌ڵاتی هه‌بێت هه‌ر بێده‌نگ نابم. من مه‌رگێك قه‌رزارم له خوا نه‌بێت له هیچ كه‌س ناترسم.
پرسیار: له كۆڕه‌كه‌ی هه‌ولێر گوتت، خیانه‌تكار له شۆڕشگێڕ له پێشتره؟
مه‌لا به‌ختیار: ئێسته‌یش ده‌یڵێمه‌وه.
پرسیار: له پێشتره؟
مه‌لا به‌ختیار: مێژووی كوردم باش دیراسه كردووه، به قووڵی مێژووی كوردم دیراسه كردووه، له هه‌موو قۆناغه‌كاندا جگه له دوو قۆناغ نه‌بێ، به‌رده‌وام خائین له تێكۆشه‌ر زۆرتر بووه. دۆخی یه‌كه‌م سه‌رده‌می عوبه‌یدوڵڵای نه‌هرییه، دۆخی دووه‌م 1974 بۆ 1975ـه. به‌ڵام ئه‌وه‌ی دیكه به شۆڕشی ئێمه‌یش هه‌میشه خائین له تێكۆشه‌ر زۆرتر بووه.
پرسیار: ئێسته زۆر زیاتره له‌و كات؟
مه‌لا به‌ختیار: كۆڤان ئێسته ده‌سه‌ڵاتمان هه‌یه، هه‌رێم هه‌یه، ئاسایش و پۆلیس و پێشمه‌رگه هه‌یه، ئێسته ده‌رناكه‌وێت، ئه‌و كات ده‌رده‌كه‌وێت كه بارمان كه‌وته لێژی و حكوومه‌ت ده‌رگه‌ی خیانه‌ت و جاشایه‌تی كرده‌وه.
پرسیار: باسی غه‌درت كردییه، ئاڵای شۆڕش غه‌در، كه ئه‌و كات ئێوه‌یان سجن كرد و غه‌درتان لێ كرا و بۆ ئه‌و كات ڕوونه، ئه‌ی بۆ ئێسته؟
مه‌لا به‌ختیار: یه‌كێتی له‌وه‌ته‌ی ساڵی 1991ـوه ئه‌م دۆسیه‌یه‌ی داخستووه، مانای چییه؟ مانای وایه دۆسیه‌یه‌كه پڕه له غه‌در، جه‌نابی مام جه‌لال شه‌وێك پێش ئه‌وه‌ی ئازاد بكرێم، گوتی غه‌درێكی گه‌وره‌مان لێ كردی، به‌ڵام كاردانه‌وه‌ت به‌رانبه‌رمان چی ده‌بێت؟ گوتم هیچ! گوتی چۆن نابێت؟ گوتم ده‌بێت كارێك بكه‌م خه‌ڵك بڵێ خۆ مه‌لا به‌ختیاریان ده‌ناسی بۆ ئه‌و تاوانه‌یان به‌رانبه‌ر كرد؟ گوتی قسه‌م نه‌ما. مام جه‌لال هه‌ندێك مه‌قته‌عی مێژوویی هه‌یه به‌ڕاستی به ویژدان بوو و به ویژدانه‌وه حوكمی ده‌دا.
پرسیار: خه‌باتتان كرد بۆ ئه‌وه‌ی كه‌سێكی وه‌كوو ڕه‌یان كلدانی بڵێت خۆم به هاوسه‌رۆكی یه‌كێتی ده‌زانم؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌مه قسه‌یه‌كه له‌وه‌وه هه‌ڵده‌قووڵێت كه "هاوڕێی كاك بافڵ تاڵه‌بانییه" ئه‌م قسه‌یه مه‌جازییه و حه‌قیقی نییه و حیسابی له‌سه‌ر نییه.
پرسیار: ڕه‌نگه قسه‌ی ئه‌و له‌ناو یه‌كێتی له قسه‌ی تۆ زیاتر بڕوات؟
مه‌لا به‌ختیار: باوه‌ڕ بكه، باوه‌ڕ ناكه‌م (پێدەکەنێت)، باوه‌ڕ بكه په‌یوه‌ندییه‌كی وه‌هام له‌ناو یه‌كێتی و مێژووه‌كه‌ی هه‌یه، هه‌ر كات ئیشم پێیان بكه‌وێت، باوه‌ڕ ناكه‌م ڕه‌تی بكه‌نه‌وه. باوه‌ڕیشم نكه‌م به قسه‌ی من نه‌كه‌ن و به قسه‌ی ڕه‌یان كلدانی بكه‌ن (پێدەکەنێت).
پرسیار: ئاخر ده‌شلێت لۆ مارێ؟ ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت (پێدەکەنێت)، تۆ باسی غه‌درت كرد، هه‌ر خۆت ده‌ڵێت پێیان گوتم وه‌ك به‌رپرسی ده‌سته‌ی مه‌كته‌بی سیاسی بمێنمه‌وه، ئه‌گه‌ر غه‌درت لێ كراوه، ئه‌م پۆسته‌یان هه‌ر پێداویت بۆ ڕازی نه‌بوویت؟
مه‌لا به‌ختیار: دوای ئه‌وه‌ی تێگه‌یشتم كێشه‌كان له‌ناو یه‌كێتی قووڵ بوونه‌وه و متمانه له نێوانماندا نه‌بووه و له لایه‌كی دیكه ناوه‌ندی بڕیار دروست بوو، له لایه‌كی دیكه ماڵی مام جه‌لال و شاناز و لاهوور یه‌كیان گرتبوو، دژی من و براده‌رانی ناوه‌ندیی بڕیار بوون، كارگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی هه‌ڵوه‌شێندرایه‌وه، 36 كه‌س به سیناریۆ ئیمزایان كۆ كرده‌وه كه كارگێڕ و مه‌كته‌بی سیاسی هه‌ڵوه‌شێندرێته‌وه، له‌و لاوه كاك كۆسره‌ت و كاك مه‌حموود سه‌نگاوی و شێخ جه‌عفه‌ر هێزیان هه‌بوو، كه‌ركووكییه‌كان و ماڵی مام جه‌لال هێزیان هه‌بوو، ماڵی شێخ جه‌نگی هێزیان هه‌بوو، دژه‌تیرۆر هه‌بوو و بۆم ڕوون بووه‌وه كه یه‌كێتی به من ئیسلاح ناكرێت، به كێ ده‌كرێت پیرۆزی بێت، كه تێگه‌یشتم یارییه‌كان هه‌ر یارییه و پره‌نسیپ لاواز ده‌بێت، بۆ نموونه له "كونفه‌یه‌كوونێك دوو كه‌س ڕێك ده‌كه‌وتن و ده‌یانكرده قه‌راری یه‌كێتی!" بۆیه من ئاخیر كۆبوونه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تی كه خواحافیزم كردووه، تا ئێسته نه‌چوومه‌ته‌وه ناو كۆبوونه‌وه‌ی یه‌كێتی.
پرسیار: ئێسته‌یش ئاماده‌ن به‌رپرسی كاگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی بده‌نه‌وه مه‌لا به‌ختیار؟
مه‌لا به‌ختیار: نه‌خێر! ئاماده نیین، دواتر كاگێڕ نه‌ماوه. با به‌ڕاشكاوانه بلێم سێ پۆست كارم تێیاندا كردووه، حوكمدان بۆ ئه‌و سێ پۆسته بۆ ویژدان به جێی ده‌هێڵم، یه‌كه‌م پۆستم به‌رپرسی ڕێكخراوه دیموكراتییه‌كان بوو بۆ ماوه‌ی 16 ساڵ، دووه‌م من سه‌رۆكی لیژنه‌ی ئۆڵۆمپی كوردستان بووم بۆ ماوه‌ی 11 ساڵ، سێیه‌میش هه‌شت ساڵ به‌رپرسی كارگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی بووم، با خه‌ڵك حوكم بدات له سه‌رده‌می من و دوای من له‌و پۆستانه.
پرسیار: پێشتر ده‌یانگوت یه‌كێتی چه‌ند باڵێكه، به‌ڵام ئێسته یه‌ك كه‌س بڕیار ده‌دات؟ ده‌ڵێن له‌و كات زۆر باشتره؟
مه‌لا به‌ختیار: ئه‌مه ته‌فسیر هه‌ڵده‌گرێت و له سلێمانیش لێیان پرسیوم، من گوتوومه به درێژایی مێژوو موناقه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی دیموكراسییه‌ت به‌بێ مه‌ركه‌زیه‌ت و مه‌ركه‌زییه‌ت به‌بێ دیموكراسی كامیان باشتره؟ گوتم ئێسته له جیهاندا و له ژیانی حزبایه‌تیدا هاوده‌نگیی و كۆڕاییه‌ك هه‌یه كه هه‌ردووكیان به‌یه‌كه‌وه باشه، به بۆچوونی منیش به‌یه‌كه‌وه باشن. ئه‌مه‌یش به پێی په‌یڕه‌وی ناوخۆ كه كۆنگره په‌سندی بكات نه‌ك به پێی ئاره‌زووی تاكه‌كان.
پرسیار: یه‌كێتی هه‌ر وا ده‌مێنێته‌وه؟
مه‌لا به‌ختیار: ناتوانم بڵێم هه‌ر وا ده‌مێنێته‌وه، به دڵنیاییه‌وه گۆڕانكاری له زۆر ئاست و ئاراسته‌دا به‌ڕێوه‌یه.
پرسیار: ئه‌و دڵنیاییه‌ت له چی سه‌رچاوه‌ی گرتووه؟
مه‌لا به‌ختیار: سیاسه‌ت موعاده‌لاته! وه‌كوو ماتماتیك ده‌بێت لێك بدرێته‌وه. من خه‌ون نابینم، خۆی ڕشته‌ی مراوریم بۆ یه‌كێتی نه‌خوێندووه‌ته‌وه، به‌ڵكوو موعاده‌له‌كه له‌به‌ر چاومه.
پرسیار: باشتر ده‌بێت یان خراپتر؟
مه‌لا به‌ختیار: یه‌كێتی بكه‌ینه فره‌مینبه‌ر و په‌یڕه‌وه‌كه‌ی بگۆڕین بۆ جه‌بهه و هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌ناو یه‌كێتی و له ده‌ره‌وه‌ن كۆ بكه‌ینه‌وه، شه‌ش مانگ خه‌ریك بین كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ین و ڕووحیه‌تمان ببووژێنینه‌وه، متمانه‌ی خۆمان و خه‌ڵك به ده‌ست بهێنینه‌وه، ئه‌وانه‌ی نانیان بڕاوه نان بدرێنه‌وه، ناوه‌ند و ئۆرگانه‌كان په‌راوێز خراون، ئه‌گه‌ر ئه‌كتیڤیان بكه‌ینه‌وه، پێم وایه یه‌كێتی تایم وه‌رده‌گرێته‌وه، ئه‌گه‌ریش نا دۆخی خراپتر ده‌بێت باشتر نابێت.
پرسیار: لاهوور شێخ جه‌نگی زۆر باسی شاری سلێمانی ده‌كات؟
مه‌لا به‌ختیار: پێم خۆشه ئه‌و پرسیاره له خۆی بكات، چونكه ئه‌و ڕه‌نگه له ڕووی زانیارییه‌وه له من باشتر بزانێت، من هه‌ر كۆن و ئێسته‌یش تاقه‌تی چوونه ناو ئه‌و ورده‌كارییانه‌م نییه، به‌ڵام دیارده‌ی كوشتن، بریندار كردن و ته‌عه‌دا كردن موتڵه‌قه‌ن قبووڵ نییه. نوكته‌یه‌ك له بازیان بڵاو بووه‌وه و زۆر جوان بوو، كابرایه‌ك چوو بووه مه‌خفه‌ری بازیان شكات بكات، پێیان گوتبوو كاكه بڕۆوه ماوه‌یه‌كی تر وه‌ره‌وه به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس خۆی ڕفێندراوه (پێدەکەنێت)! تكایه پارتی، یه‌كێتی و گۆڕان و هه‌موو حزبه‌كان ئێمه ئه‌م ئه‌زموونه‌مان خستووه‌ته ده‌می ڕۆماننووسه‌كان، شاعیره‌كان و هونه‌رمه‌نده‌كان و به‌رپرس نییه داینه‌شۆرن.
پرسیار: به‌ڕێزتان تا ساڵی 2019 له ناو حزبدا بوون و به‌رپرسیاره‌تیتان هه‌بوو؟
مه‌لا به‌ختیار: شانازی به‌و مێژووه‌وه ده‌كه‌م و ئه‌و كات گوتم له نه‌وته‌وه تا جه‌و ده‌دزن، ئه‌و كات گوتم فه‌رده دۆلاره‌كانی ژێرزه‌مینه‌كانتان ده‌ر بكه‌ن، ئه‌و كات من له سه‌روتاری چاودێر بۆ مام جه‌لالم نووسی یه‌كێتی وه‌زعی خراپه و فریای بكه‌وه، من نامه‌وێ وه‌كوو جه‌مال عه‌بدولناسر و كاسترۆ بچیته ناو مێژووه‌وه. خه‌ڵك غه‌در ده‌كات، من ئه‌و كات بێده‌نگ نه‌بووم، ناخوێنێته‌وه و حوكم ده‌دات.
پرسیار: پێشبینیتان بۆ دۆخی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست چییه؟
مه‌لا به‌ختیار: خۆزگه زووتر بهاتیایه ناو ئه‌و بابه‌ته‌وه و كاتی زۆرترت پێ بدابایه (پێدەکەنێت).
پرسیار: پریشكی ئه‌م ئاگره به‌ر هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌وێت یاخود نا؟
مه‌لا به‌ختیار: حه‌سه‌نه‌ین هه‌یكه‌ل ساڵی 1955 كتێبێكی هه‌یه به ناوی (ئێران فوق البركان)، قسه‌كه‌ی ڕاست ده‌رچوو، خه‌ڵك ته‌قییه‌وه و گه‌لانی ئێران ڕاپه‌ڕین و كۆماری ئیسلامی هاته ئاراوه، بۆیه ئێسته ده‌ڵێم، (ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست فوق البركان). له لێواری دۆخێكی ترسناكین، پێنج وڵاته كاندیده بكه‌ونه ناو شه‌ڕه‌وه، ئیسرائیل، لوبنان، عێراق، سووریا و یه‌مه‌ن. ئێرانیش پێشه‌نگی ئه‌م وڵاتانه‌یه و ئیسرائیلیش حیساب بۆ ده‌وڵه‌تێك بكات بۆ ئێرانی ده‌كات، چونكه خاوه‌نی چه‌ك و بیروباوه‌ڕ و مه‌زهه‌ب و ئایدۆلۆژی خۆیه‌تی، هه‌روه‌ها له ڕووی جیۆپۆله‌تیكیشه‌وه هه‌ڵكه‌وته‌یه‌كی گرنگی هه‌یه. جه‌نگ درێژه‌پێدانی سیاسه‌ته به توندوتیژی و ئه‌گه‌ر كێشه‌كان چاره‌سه‌ر نه‌كرێن، كاره‌سات ڕوو ده‌دات. ئێمه له عێراقین كاریگه‌ری له‌سه‌رمان ده‌بێت، هه‌روه‌ها كاریگه‌ری به‌سه‌ر كوردی ڕۆژئاوا و كوردی باكووریش ده‌بێت، ئێران شه‌ڕ ده‌كات كاریگه‌ری له‌سه‌ر ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان ده‌بێت. پێم وایه هیچ لایه‌ك ئه‌وی دیكه له‌ناو نابات و له كۆتاییدا ڕێك ده‌كه‌ون، تا ئێسته ئێران ئه‌ركی ئایینی و ئیسلامه‌تی به‌رانبه‌ر به غه‌ززه جێبه‌جێ كردووه و له‌مه‌ودوا ناتوانێت له‌به‌ر غه‌ززه وڵاته‌كه‌ی وێران بكات.
