پەیکار عوسمان
-
* هەڵبەتە بابەتەکە، نە باسی موقتەداو ڕەوتەکەیەتی، نە باسی ململانێ و یارو نەیارەکانی، نە باسی دۆخی ئێستای بەغدا.. بەڵکو لێرەدا موقتەدا، تەنیا بیانویەکە بۆ ئەوەی هەنێ قسە لەسەر "مەڕیزم" بکەین. ئاخر بابەتی ڕۆژانە، هەر بۆ ئەوە باشە، کە بەرزبێتەوە بۆ لای فیکر، فیکریش هەر بۆ ئەوە باشە، کە دابەزێتە ناو ژیانی ڕۆژانە، ئا لەوێدا ئیتر هاوسەنگییەک دروست ئەبێ بە ناوی "هۆشیاری".
یەعنی فیکر تەنیا سەر نیە، بەڵکو ئەبێ پێشی هەبێ و لەسەر ئەرز بێت. پێی بێ سەریش هەر لەناو نزمی و تەپوتۆزدایەو هیچی لێوە دیارنیە!
- هەموو گەڕەکێ حیزبێکی تیابێ و هەموو سەری مانگێکیش هەڵبژاردن بێت و دنیایەک جەریدەو ڕاگەیاندنت هەبێ، هێشتا "فرەیی" بوونی نیە، ئەگەر "تاکی ئازاد" بوونی نەبێت. فرەیی کاتێ دروستئەبێ کە جیاوازی هەبێت، مرۆڤیش داهێنەرەو "جیاوازی" لە مرۆڤەوە دێتە دەرێ، بەڵام کاتێ مرۆڤت نیەو ڕانەمەڕت هەیە، ئیتر جیاوازییەک لەگۆڕێدا نیەو هەمووان لێکچوون لە مەڕییداو ئەوەشی کە هەیە، فرەمێگەلییە نەک فرەیی سیاسی، کە ئەساسەکەی ئینسانە!
- (یەک مێگەلیی و یەک شوانیی) یەعنی دیکتاتۆریەت، بەڵام فرەمێگەلیی و فرەشوانییش، هەر هەمان شتەو بڕێک خراپتریشە، چونکە یەکەمیان بە هەموو پۆخڵەواتییەوە، هێشتا کاری لەبەر ئەڕوا، بەڵام دووەمیان هەمان ناوەڕۆکە زائید فەوزاو بنبەست. دیموکراسی کاتێ مانای هەیە، کە گروپ و کۆمەڵەکان، ڕەنگدانەوەی بیرو ئیرادەی مرۆڤی ئازادبن، نەکئەوەی گروپەکان، نوێنەرایەتی ئیرادەی شوانەکان بکەن و ماباقی مرۆڤەکانیش مەڕی بێ بیرو بێ ئیرادەبن!
- دیموکراسی بوونی تاکی ئازادە، نەک حەشامەتی زۆرینەو ململانێ ی مێگەلەکان. کاتێ کۆمەڵەو گروپەکان، نوێنەرایەتی بیرو ئیرادەو بەرژەوەندی تاکەکان ئەکەن، ئیتر ئاستێکی باڵای ململانێ دروست ئەبێ، کە لەوسەرەوە ئەگاتە کاری پێکەوەیی و کۆبوونەوە لە دەوری بەرژەوەندی گشتی، چونکە "مرۆڤی ئازاد" ئۆتۆماتیکی مرۆڤێکی سیاسییەو ئەوە ئەفامێ کە گشتییە. لە پێچەوانەکەیدا، ململانێ نزم ئەبێتەوە بۆ ئاستی ڕق و کێشەی سەخسی شوانەکان و مەڕەکانیش بە خەستی ئەکەونە ناو ئەم قوڕاوەوە، چونکە "مرۆڤی مێگەلی" هۆشیارنیە بەوەی کە گشتییەو هەر بە دروشم و وروژاندنی عاتیفە ئەتوانی لێیخوڕیت.
- دیموکراسی یەعنی حوکمی گەل، ئەو فەیلەسوفانەشی کە دژی دیموکراسین، لەڕاستییدا دژی حوکمی گەل نین، دژی حوکمی مێگەلن، چونکە کاتێ گەل تەرجەمە ئەبێت بۆ مێگەل، ئیتر خراپترین دۆخی کۆمەڵگا ڕووئەدا. یەعنی کاتێ پۆپۆلیست و سۆفستاییەک، بە چوار دێڕ بەلاغەت، ئەتوانێ حەشامەتێک بوروژێنێ و ناڕاستییان لێبکات بە ڕاستی، ئیتر سوقراتەکان هیچ چارێکیان نیەو ئەبێ دژی دیموکراسی بن، ئەوەش لەپێناو دیکتاتۆریەت نا، بەڵکو لەپێناو ڕاستی!
- کاتێ ئەفلاتوون ئەڵێ دەسەڵاتدار فەیلەسوف بێت، مەبەستی کەسێکە کە ڕاستی بۆ ئەو خەتی سورەو ئیتر کاری بە مێگەلاندنی خەڵک نیە، چونکە وروژاندن و حەشامەتبازیی، هەر بۆ شاردنەوەی ڕاستیی ئەکرێت. کە وروژاندن و حەشامەتبازیی نەما، ئیتر مەڕیزم کۆتایی دێ و مرۆڤ بوونە ڕاستەقینەکەی خۆی پەیدا ئەکا. دیموکراسیش ئا ئەو بوونەیەی مرۆڤە، نەک هەڵبژاردن و حیزب و ئەم شتانە، کە لێکەوتەو نەتیجەیە نەک خودی شتەکە. یەعنی ئەگەر شتەکە لەو بوونەی مرۆڤەوە دەستی پێنەکردبێ، ئیتر فرەحیزبی و هەڵبژاردن، هەر خۆی ئەبێتە کەرەستەی مەڕیزم و مێگەلاندن!
- یەعنی ئەوە ڕاست نیە کە دیکتاتۆریەت، ئیلهامی خۆی لە ئەفڵاتۆنیزم و لە ڕاستییەوە وەرگرتبێ، بەڵکو ڕێک پێچەوانەوەکەیەتی و لە ناڕاستییەوە دەستی پێکردوە، چونکە ئەوەی کە ڕاستی ئیحتکار ئەکاو ئەیسەپێنێ، ئیتر فەیلەسوف و حەکیم نیە! حیکمەتی بەڕێوەبردن، ئەوەیە کە بواری بیرکرنەوەو ڕاستی فراوان ئەکاو بواری وروژاندن و مێگەلاندن کەم ئەکاتەوە، نەک ئەوەی فەیلەسوفێک ڕاستییەکەی خۆی بسەپێنێ و مێگەلی پێ دروستبکاتەوە!
- ئەو فەیلەسوفانەشی کە لایەنگری دیموکراسین، یان خۆیان لەناو دۆخی دیموکراسییدا ژیاون و مرۆڤیان بینیوە لە بوونە تەندروستەکەی خۆیدا. یان ئەیانەوێ ئەوە دروستببێ و مرۆڤ لە دۆخی مەڕی و گرگنی دەربچێت،، کە بێگومان ئەوەش تۆڕێکی فراوانی یاسایی و دەزگایی و کولتوری و پەروەردەیی.. ئەوێ. سەیرکە، بۆچی "پەروەردەی تاکڕەهەند" بەرگریکاری هەیەو مەسەلەن نایەڵن مناڵ فرەییانە لە دین بڕوانێ؟ چونکە پەروەردەی تاکڕەهەند، مرۆڤ ئامادە ئەکات بۆ مێگەل و مێگەلگەراکانیش نایانەوێ مرۆڤ بوونی ئازادو بیرکەرەوە پەیدا بکات، ئەیانەوێ مەڕێک بێت کە دواتر تەخەروج بکا بۆ ناو یەکێ لە مێگەلەکانی ئیسلامی قەومی مارکسی خێڵ تەریقەت..
- نیتچە زۆر ڕقی لە یەکسانییەو ناحەقیشی نیە، چونکە یەکسانییەک هەیە ساختەیەو بانگەشەیەکی فریودەرە بۆ ڕیکخستنی مەڕەکان و ئیتر مرۆڤی باڵاش دروست نابێ. یەکسانی ڕاستەقینە، بەهایەکی بەرزەو ئەوەیە کە مرۆڤەکان لە کەرامەتدا یەکسانن و هیچ کەس و بە هیچ عینوانێک ناکەوێتە بان ئەم ئاستەی یەکسانییەوە. بەڵام کاتێ خێڵ و تەریقەت و حیزب.. هەریەکەو بە پاساوێک، سەرۆکەکانیان ئەبەنە سەروی ئەم یەکسانییەوە، ئیتر هەر نایەکسانیی ڕوونادا، بەڵکو یەکسانییە ساختەکەش دروست ئەبێت!
- "ساختە" بەو مانایەی، کە ئیتر ئەوەی باسی یەکسانی ئەکاو ئەشیسەپێنێ، خودی ئەوانەن کە چوونەتە دەرەوەی یەکسانی! یەعنی دیکتاتۆر کە ئەڵێ یەکسانی، مەبەستی ئەوەیە کە هەمووان یەکسانن لە خوار ئەوەوە، نەک ئەوەی کە خۆی لەناو بازنەی یەکسانییەکەدابێ. یەعنی ڕێک مەبەستی لە مرۆڤخستن و مەڕاندن و بچوککردنەوەی ئەوانیترە، نەک ئەوەی یەکسانی بوارێکی کراوەو ئازادبێ بۆ مرۆڤبوون و باڵابوونی هەمووان!
- ململانێ ی لیبرالیزم و سۆسیالیزم لە ئەساسەوە ململانێیەکی پووچەو ئارگۆمێنتەکە ئەوەیە کە بەهای یەکەم ئازادییە یان یەکسانی، لەکاتێکا ئەوە دوو بەها نیە، بەڵکو دوو دیوی یەک بەهایەو هەردوکی پێکەوە عەدالەتەو کەرامەتی مرۆڤی تێدایە. بە پچڕاوی و بەجیاش، هەردوکی هەر ناعەدالەتییەو کەرامەتی مرۆڤی تیا پێشێل و زەوت کراوە. بە تەنیا ئازادی، فەوزایەو پارەی هەمووان ئەخاتە گیرفانی سێ چوار سەرمایەدارو ماباقی ئەبنە پلەدوو.. بەتەنیا یەکسانییش، خنکێنەرەو هەمووان ئەکاتە مەڕی نیزامێکی شمولی.. بەڵام هەردوکی وەکو "یەک بەها"، ئەبێتە عەدالەت و بڕێک حورمەت ئەداتەوە بە ئینسان و ئا لێرەدا "سۆسیال دیموکرات" حەلێکی ماقوڵە.
- خێڵ نمونە سەرەتاییەکەی مەڕیزمە، کە تەنیا خوێن پەیوەندییەکە ئەگێڕێ. دواتر کۆمەڵگا گەورەبووەو چەن خێڵێک تێکەڵبوون و ئیتر "یەک خوێن" ناتوانێ هەموویان کۆکاتەوە، لێرەشەوە حیکایەت و ئایدۆلۆژیا کۆنەکان سەریان هەڵداوە، تا ئەگات بە دەوڵەتی مۆدێرن و یزمە تازەکان. تۆ دیقەتبە، حیزبی ئێمە زۆر گرنگی بە دوو شت ئەدا (خێڵ و تەریقەت)، چونکە لەو دوو ئاستەدا، مەڕیزم ئەگاتە لوتکەو دەی ئەمانیش هەر ئەوەیان ئەوێ، بەڵام لە بەرگی حیزبدا!
- مەڕیزم لەسەر بنەمای (سەمع و تاعە) دامەزراوە، عەقڵی ڕەخنەو زمانی گفتوگۆ و ئیرادەی ئازادو ئەم شتانە بوونی نیە، ئەوەی هەیە ئەمرێکی سەرەوەو جێبەجێکردنێکی خوارەوەیە. خۆ سلکی عەسکەری هەر لەوێوە ناشرین نیە کە جەنگمان بیرئەخاتەوە، بەڵکو ناشرینییەکەی لەوێدایە، کە لە داخراوترین و کراوەترین وڵاتیشدا، عەسکەر هەر بە عەقیدەی مەڕیزم ئیش ئەکات. لە خۆڕاش نیە، کە "شەڕو مەڕیزم" وا لە شتێکدا کۆبوونەتەوەو مەسەلەکەش هەر دیسپلین نیە، دیسپلین لە دەرەوەی مەڕیزمیشدا ئەکرێ، بەڵکو مەسەلەکە هێزەو لە "عەسکەر"دا، "هێز" بە تەواوی سەرکەوتووە بە سەر "عەقڵ"دا!
- (سەمع و تاعە) لۆگۆس نیەو لە عەقڵەوە نەهاتووە، بەڵکو لە هێزەوە هاتووە. ئەوەی لە عەقڵەوەیە، بۆ هاڕمۆنی نێوان ڕەنگەکانەو بەدوای حەق و عەدالەتەوەیە، بەڵام ئەوەی لە هێزەوەیە، بۆ سەپاندنی یەکڕەنگییەو ئیتر ستەمکارییە. لۆگۆس کێشەی لەگەڵ ئازادیدا نیە، چونکە لۆگۆسێتییەکەی لە ئازادیدا دەرئەکەوێ. هێز کێشەی لەگەڵ ئازادیدا هەیە، چونکە لە ئازادیدا پەردەی لەسەر لا ئەچێ و دەرئەکەوێ، کە ئەوە وشەی ڕۆح و قسەی عەقڵ نیەو حەزی زاڵیتییە!
- سەمع و تاعە، بۆ هیچ دەنگێکی دەرەوە نیە، بۆ دەنگی دڵ و ناوەوەی ئینسانە. یەعنی سەمع و تاعە، ئایدۆلۆژیی نیەو بۆ هیچ پاکەتێک نیە، بەڵکو لەناو هەموو پاکەتەکاندا، چی تەبابوو بە ویژدانی تۆ و بە چاکەی گشتی و بە عەقڵ و مەنتیق و بەها گەردوونییەکان، هەر ئەوە وەرئەگریت و غەیری ئەوە فڕێ ئەدەیت. واتە ئینسانێکی ئاگاو ئازاد وجودی هەیە، کە ئەتوانێ بەناو پاکەتەکاندا بگەڕێ، نەک ئەوەی حەشامەتێک ئەم پاکەت بپەرستێ و ئەو پاکەت ڕەتکاتەوە، بەبێ ئەوەی بزانێ ناوەوەی هەردوکیان چی تێدایە!
*هیچ پاکەتێک پیرۆزنیە، ئەو هێزەی ناو تۆ پیرۆزە، کە ئەتوانێ بچێتە ناو پاکەتەکان و بیانپشکنێ.
- سەمع و تاعە، شتێکی خێڵەکی دینییەو سەر بە دنیای کۆنە، کاتێکیش لە ڕێگەی حیزبەوە دێتە دنیای مۆدێرن، هێشتا شتەکە هەر دین و خێڵە. دینە چونکە لەسەر موقەدەس دامەزراوەو سەرۆکێک یان ئایدۆلۆژیایەکی تێدا تەقدیس کراوە. خێڵە چونکە پەیوەندییەکە تەواو دەمارگیرانەیەو وەلائی کوێرانەیە بۆ جەماعەت، نەک بۆ عەقڵ و ویژدان و چاکەو عەدالەت.
ماویەتی
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق