زەردەشت بیلال
-
لەیاسای نەوت و غازی هەرێمی ژمارە 22 ی ساڵی 2007 دا و بە دیاری کراوی لە بڕگە چواری مادە سێدا هاتووە " هەرێم سەربەرشتی کردن و ڕێکخستنی هەموو پڕۆسەکانی نەوت ئەگرێتە ئەستۆ بەپێی مادە 115 ی دەستوری عێراق بە خۆگونجاندن لەگەڵ مادە 112 ی دەستوردا.
لە بڕگە یەکەمی مادە 112 ی دەستوری عێراقدا هاتووە کە حوکومەتی فیدڕاڵ هەڵدەستێ بە بەڕێوەبردنی نەوت و غازی دەرهێنراو لەو کێڵگانەی ئێستا، لەگەڵ حکومەتی هەرێمەکان و پارێزگا بەرهەمهێنەکان.
لە بڕگە دووەمدا هاتووە کە حوکمەتی فیدراڵ و هەرێمەکان پێکەوە ڕەنگڕێژی سیاسەتە ستراتیجیە پێویستەکان دەکەن بۆ پێشخستنی سەروەتی نەوت و گاز.
مادە 115 ی دەستوریش ئەڵێ هەر بابەتێک لە دەستوردا نەهاتبوو لە دەسەڵاتەکانی هەرێمەکانە ، خۆ ئەگەر یاسای هەرێمەکان و یاسای حوکمەتی فیدڕاڵ دژیەک هاتنەوە ئەوا ئەولەویەت بۆ یاسای هەرێمەکانە.
ئینجا با بزانین کاتێک هەرێم لە یاساکەیدا حەقی داوە بەخۆی پرۆسەی دەرهێنان و بازاڕکردن و ڕەنگڕێژی سیاسەتی نەوت بکات چەندی دەستوریەو چەندی نادەستوری؟
کاتێ لە مادە 112 ی دەستور بڕگەیەکی باسی تەنها ئەو کێڵگانە ئەکات کە پێش ئیقراری دەستور واتە پێش 2005 هەبوون ، بێدەنگە لە باسکردنی کێڵگەکانی دوای ئەو بەروارە ، هەروەها کاتێ لە مادە 115 ئەڵێ هەرشتێ لە دەستوردا ئاماژەی پێنەدرابوو لە دەسەڵاتەکانی هەرێمەکانە ، کەواتە بەو پێیەبێ هەرێم مافی بەڕێوەبردن و سەرپەرشتی کردنی کێڵگە نەوتی و غازیەکانی دوای 2005 ی هەیە.
سەبارەت بە داهاتی دەستکەوتو لە فرۆشتنی بەرهەمەکانی کێڵگە نەوتیەکان ، لەمادە 111 ی دەستوردا بە ڕەهایی هاتووە کە ئەڵێ نەوت و غاز موڵکی هەموو عێراقیەکانە لە هەموو هەرێم و پارێزگاکاندا.
وەک ئەزانین جگە لە هەرێمی کوردستان هیچ هەرێمێکی تر لە عێراقدا تا ئێستا بونی نیە ، هەروەها داهاتی دیاری تێکڕای کێڵگە نەوتیەکان جگە لە هەرێم ئەچێتەوە دەست حوکمەتی فیدڕاڵ.
بەڵام یاسای نەوت و غازی هەرێم لە مادە 15 بڕگە چواریدا ئەڵێ سندوقی کوردستان بۆ داهاتە نەوتیەکان داهاتی دەستکەوتوو بەهۆی فرۆشتنی بەرهەمی کێڵگە نەوتیەکانی ئێستا و داهاتوو بەناوی گەلی هەرێمەوە وەردەگرێت.
بەو پێیە بێ دژیەکی لەگەڵ هەردوو مادەی 111 ی دەستور 112 ی دەستور دروست ئەبێ ، چونکە هەردوو مادەکە ئەگەر وەک تەفسیری هەرێمیش بۆیان وەریان بگرین کە ئەڵێ دەستور تەنها باسی کێڵگە هەبووەکانی ئەوکات ئەکات ، بەڵام یاسای نەوت و غازی هەرێم داهاتی کێڵگە هەبووەکانیش ئەگەڕێنێتەوە بۆ خەزێنەی هەرێم.
پاشان کە باس دێتە سەر ڕەسمی سیاسەتی پەرەپێدانی بواری نەوت ، تێبینی یاسای نەوت و غازی هەرێم بکەین ، تێکڕای ئەو مجالەی ڕادەستی دەسەڵاتی تەنفیزی هەرێم کردووە ، ئەوەش لەمادەکانی پێنجەم تا نۆیەم بەڕونی قسەیان لەسەر ئەکات ، هەرچەن لە مادە هەژدەدا باس لە هەماهەنگی لەگەڵ حکومەتی ئیتیحادی ئەکات سەبارەت بە ڕەسمی سیاسەتی ستراتیژی پەرەپێدانی بواری نەوت و ڕادەستکردنی داهاتی نەوت ، بەڵام ئەویشی بە کۆمەڵێک مەرجەوە بەستۆتەوە کە لە مادە نۆزدایا باس لە مەرجەکان ئەکات، بەڵام هیچ کام
لە مەرجەکان لە دەستوردا باسیان لێوە نەکراوە.
بەڵام ئەگەر سەیری بڕگە دووی مادە 112 بکەین ئەبینین ئەو بوارە بەڕەهایی و بەهاوبەشی دراوە بە هەردوو لایەن بە کێڵگەی هەبوو ئایندەشەوە ، کەواتە ئەویش دژیەکیەکی ترە لەگەڵ مادە و بڕگەکانی دەستور.
لەکۆتاییدا ئەمەوێ بڵێم ، بەپێی خوێندنەوەی ئێمە بۆ یاساکە ، لەهەندێ شوێنیدا ویستوێتی باڵانس ڕابگرێ و وای نیشانبدات کە نایەوێ لە دەستور لابدات ، بەڵام لە بڕگەو مادە هەستیارەکاندا پێشیلی دەستووری تیا بەدی ئەکرێت ، کە نەئەبوو وابوایە ، چونکە کاتێ ڕەشنوسی دەستوور ئامادەکرا کورد ڕۆڵی گرنگی تیادا بینی و زۆرینەی هەرەزۆری خەڵکی کوردستانیش دەنگیان پێدا ، کەمن لەوکاتەداو ئێستاشی لەسەربێ نە دەنگم پێداوەو نە دەنگی پێ ئەدەمەوە.
هۆکارەکەشی بۆ ئە ئیغرائاتە مادیانە ئەگەڕێتەوە کە کۆمپانیا نەوتیەکان خستیانە بەردەم هەردوو حیزبی حاکم لەو کاتەدا کە خۆی لە شیرینی نەوتدا ئەبینیەوە ، لەپێناوی تاڵانکردنی سەروەتی ئەم ووڵاتە لەلایەن ئەو کۆمپانیایانەوە..
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق