پەیكار عوسمان
ناڕەزایی
لە سیستەمێكی باش و ماقوڵدا، ناڕەزایی بەشییەو تەنیا نوێنەرایەتی خۆی ئەكات. بەڵام لە سیستەمە خراپەكاندا، ناڕەزایی گشتییەو هەر ناڕەزایەتییەك، نوێنەرایەتی تۆپەڵێك ناڕەزایەتی تریش ئەكات. یەعنی لە لەندەن، ناڕەزایی بەرامبەر بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین، تەنیا ناڕەزاییە بەرامبەر بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین. بەڵام لە سلێمانی، ناڕەزایی بەرامبەر نەبوونی دەرماڵەی خۆیندكاران، تەنیا بۆ دەرماڵەكە نیە، بەڵكو بۆ كۆی پاكێجی (خزمەتگوزاری و عەدالەت و ئازادییە)و هەر جارەی لە یەكێكیانەوە فیچقە ئەكاو نوێنەرایەتی هەمووی ئەكات.
زانكۆ
زانكۆ كە كورتبوویەوە لە شەهادەو بازاڕو وەزیفەدا، ئیتر ئەوێ، چەقی فەسادی مەعریفییەو لەوە كەوتووە كە ڕەبتی بە زانینەوە مابێت. ناڕەزایی خوێندكارانیش، ئەگەرچی ڕووی لە دەرەوەی زانكۆیە، بەڵام ڕووی لە دۆخێكە، كە زانكۆش بەشێكە لێی. یەعنی ڕووی لە ناوەوەشە!
زانكۆ كاتێك زانكۆیە، كە مەعریفە خۆی ئامانجبێ و بتوانێ كارو بازاڕیش بخاتە ژێر پرسیارەوە. نەكئەوەی بكرێتە پاشكۆی كارو وەزیفەیەك كە نیە.
باوكانی دامەزرێنەر
ئاساییە ڕەسمی جۆرج واشنتۆن، لەبەردەم زانكۆیەكی ئەمریكا و ڕەسمی شێخ زائید، لەبەردەم زانكۆیەكی ئیمارات و ڕەسمی مامجەلال، لەبەردەم زانكۆی سلێمانی و ڕەسمی مەلا مستەفا، لەبەردەم زانكۆی هەولێردابێت.. دواجار ماڵەكان، باوكانی دامەزرێنەر، بناغەكەیان داناوە. كێشەی ماڵەكەی ئێمەش لە بناغەكەدایە!
بناغەكە
باوكانی ئەمریكا، بناغەكەیان لەسەر دەساودەس و دیموكراسی داناو نیشتمانیان خستە سەرو حەزو ئەنانیەت و گڕی دەروونییەكانی خۆیانەوە. باوكانی ئێمە، بناغەكەیان لەسەر دەسەڵاتی هەتاهەتایی دامەزراند و خۆیان و كوڕو بنەماڵەیان، خستە سەرو نیشتمانەوەو تا مردن، دیلی ئیگۆ و كێشە دەروونییەكانی خۆیانن. باوكانی ئیمارات، بە نەخوێنەواریی، توانییان لەسەر خۆشەویستی كۆببنەوەو پێكەوە لەگەڵ خەڵكەكەیا نانەكە بخۆن. باوكانی ئێمە، بە خوێنەوارو نەخوێنەوارەوە، هەر رقیان چاندو هەر یەكەیان، كۆی نانە مادی و مەعنەوییەكەی، تەنیا بۆ خۆی ئەوێ و ئەوانیتر ئەكاتە دەرەوەی مێژوو!
ئاوەكە
ئەو ئاوەش كە باوكەكان ڕشتیان، بوو بە كولتوری سیاسیی ئێمەو ئیتر لە عەقڵی جەمعی ئێمەدا، سیاسەت یەكسانە بەو ڕقسازی و قۆرخكارییە.
كولتوری سیاسی
كاتێ حەوزەكە پیس ئەبێ، چارەسەر ئەوەنیە شلپەشلپ و مەلەی زیاتری تێدا بكەین. چارەسەر ئەوەیە، ئاوەكە پاك بكەینەوە. كولتوری سیاسی ئێمەش، كولتوری ڕق و قۆرخكاری و پەرتبوونەو بە هەر ئاڕاستەو ئایدۆلۆژیایەكەوە خۆتی تێ فڕێدەیت، هەر قوڕاویی ئەبیت و هەر قوڕەكە خەست ئەكەیتەوە. ناڕەزایەتییش، پێش ڕەتكردنەوەی هەر شتێك، ئەبێ هۆشیاریی بێت بەو ئاوە پیسە، بۆئەوەی نەبیتەوە بە بەشێك لێی!
لێكتێگەیشتن
ئەوترێ مرۆڤ كائینێكی كۆمەڵایەتییەو ئەشوترێ مرۆڤ كائینێكی ناتقە. هەردوكی بدەین لەیەك، یەعنی كۆمەڵایەتیبوونی مرۆڤ، لە زمانەوە دەستی پێكردوەو كاتێ زمان دروستبووەو دوو كەس توانیویانە لێكتێگەیشتنێك لەنێوانیاندا بنیات بنێن، ئا لەوێوە، ئیتر كۆمەڵگا بچوكەكان دروستبوون و دواتر گەورەبوون. كێشەی كۆمەڵگای ئێمەش، ئەوەیە كە، لە وجودی زماندا، گەڕاوەتەوە بۆ قۆناغی پێش دروستبوونی زمان و لێكتێگەیشتنی تیا نەماوەو هەڵوەشاوە!
ئەركی قۆناغەكە
ئەركی سیاسەت بەگشتی و ناڕەزایی بەتایبەتی، ئەوەیە كە كۆمەڵگا هەڵوەشاوەكە، دروستبكاتەوەو زمانێكی هاوبەش و فەهمێكی گشتی بنیات بنێتەوە. بێگومان ئەمەش بەوەنابێ، كە دوو جوێن بدەین بەم و دوو بەرد بگرینە ئەو.. ئەم بەشەی ناڕەزایی، هەر سەر بە ناتێگەیشتنەو سەریشكەوێ، ناتێگەیشتنێكی تر دووبارە ئەبێتەوە. بەڵكو ئەركی یەكەمی قۆناغەكە، ئەوەیە كە "زمانی ناڕەزایی" بكەینە زمانی هەمووان و چیتر (دەنگی شەقام و دەنگی هۆشیاریی) ببن بە هەمان دەنگ و لەوێوە لێكتێگەیشتنی گشتی دروست ببێ و هەموومان بچینە ناو هەمان ئارگۆمێنت، نەك دابەش ببینەوە بەسەر دوو تیمی شەڕەشەقدا.
سەردەم
سەلەفیەت بۆچی وشكەو ناتوانێ وەكو عیرفان، تەجروبەی ڕۆحی و هونەری تێدابێ؟ چونكە عیرفان ئەوەنیە كە دەرەسەردەمە. ئەوەیە كە ناسینی تەواوی سەردەمەكەی خۆتە. مرۆڤ لەناو مەعریفەی سەردەمی خۆیەوە عروج ئەكا بۆ خۆناسی و وجودناسی و جوانیناسی.. بەڵام سەلەفیەت ئەگەڕێتەوە بۆ سەردەمێكی تر،، ئیتر نە ناسین ڕووئەدا نە باڵابوون، چونكە ئەو دووانە تەنیا لەناو سەردەمی خۆتدا ڕووئەدا.
شەقام
جا ئێمە، ئەبێ ناسینی سەردەمەكەی خۆمان، بكەینە بناغەی ناڕەزایی و خودی ناڕەزاییەكە پلەدووبێ و هۆشیارییەكەی ژێری پلە یەك بێت. ئەوەشی كە پێویستە بیناسین، ئەوەیە كە، لە زەمانی جەلالی و مەلاییەوە، ناڕەزایی ئێمە، ئەو ناسینەی كۆی وێنەكەی تێدا نیەو هەر بریتی بووە لە دوو لەتكردنی وێنەكەو جوێندان بە لایەكی. گرنگە كوڕو كچە ئازاكانی ئێمە، چیتر لەو وێنە دوو لەتییە دەرچن و كۆی فەسادو ستەم و سیاسەتی دوولەتكردن، ڕەت بكەنەوەو جارێكی تر وێنەكە بە گەورەیی دروست بكەنەوە!
پۆلیس
لە دەوڵەتی ماف و یاساو هاوڵاتیدا، پۆلیس هەر حەرەسی سیستەمەو لە دەوڵەتی حیزب و بنەماڵەو چەتەگەرییشدا، پۆلیس هەر حەرەسی سیستەمە. كام سیستەمەی تۆ پێتباشە، هەر پۆلیس ڕایگرتووەو كام سیستەمەی زۆر پێت خراپە، هەر پۆلیس ڕایگرتووە. "پۆلیس و سیستەم" دووانەن و پێویستن بۆ ژیانی كۆمەڵایەتی و لە داهێنانە گرنگەكانی مرۆڤن. بەڵام پێویستیشە هەردوكیان، هەمیشە لە ژێر پرسیاردابن، بۆئەوەی فیكرەی ڕێكخستنی ژیانی گشتی، هەڵنەگەڕێتەوەو نەگۆڕێ بۆ فیكرەی سەپاندن و داگیركردنی ژیانی گشتی.
هۆشیاریی
لە قۆناغێكدا، هۆشیاریی سیاسیی گەشەی كردوەو مرۆڤ دەركی بەوە كردوە، كە شتانێك هەیە، گشتی و هاوبەشەو هی هەمووانە. سیستەمیش بۆ دابینكردنی ئەو ژیانە گشتییەیەو پۆلیسیش بۆ پاراستنی ئەو ژیانە گشتییەیە. واتا چەقی شتەكە، گشتێتییەكەیەتی و سیستەم چەنێك نوێنەرایەتی بەرژەوەندی گشتی بكات، پۆلیسیش ئەونە گشتییەو بەپێچەوانەشەوە. جا ئێمە، ئەبێ خەباتمان بۆ ئەوەبێ، كە لە ململانێ بچوكەكان دەرچین و سیاسەت گشتیی بكەینەوە، بۆئەوەی پۆلیسیش گشتیی ببێتەوەو لە حەرەسی بنەماڵە و حیزب و ئایدۆلۆژیایەكەوە، ببێتەوە بە پارێزەری ژیانی گشتی و مافی هەمووان.
پۆلیسی ناوەكیی
مرۆڤ ئیرادەی ئازادی هەیەو ئەتوانێ تاوان بكاو نەشیكا. سیستەمیش شتێكە لە دەرەوەی ئێمەدا، بۆ كۆنترۆڵی ئەو ئەگەری تاوانكارییە. تاكو ئەو ئیرادەو ئەگەرە ناوەكییەش لەناو ئێمەدا هەبێ، سیستەمە دەرەكییەكان، بوونیان پێویستە. بەڵام بۆ پێشێلی ماف و ئازادیی ئێمە نا، بەڵكو بۆ پاراستنی ژیانە گشتییەكە. ڕەنگە پۆلیس و یاساو سیستەمی دەرەكیی، ئەو كاتە پێویست نەمێنن، كە لەڕێگای زیرەكیی دەستكردەوە، ئیتر پۆلیس و سیستەمەكەی دەرەوە، بخرێتە ناو خۆمانەوە!
ئازادیی
بەڵام لێرەدا، هەمان ئەو پرسیارە ئەخلاقییەی، كە ئەكەوێتە سەر دەوڵەت و پۆلیسی دەرەكیی، ئەكەوێتە سەر زیرەكیی دەستكردو پۆلیسی ناوەكییش. ئایا شتەكە ئازادانەو گشتییانەیە، یان دیسان سەپاندن و هەژموونی كەمینەیەكە بەسەر هەمووانەوە؟
پەیمانی كۆمەڵایەتی
گشتێتی سیستەمە دەرەكییەكە، بەوە ئەپێورێ، كە خۆمان ئازادانە، شتانێكمان كردوە بە سنورو پابەندین پێوەی، لەپێناو دروستكردن و پاراستنی ژیانە گشتییەكە. لێرەدا ئیتر ئیرادەی ئینسان و ئیرادەی دەوڵەت، ئەبێتەوە بە یەك و كۆمەڵگایەكی بەختەوەرو ئازاد دروست ئەبێ.
پەیمانی مرۆڤایەتی
بۆ زیرەكیی دەستكردنیش بە هەمان شێوە. ئایا بەهاگەلێكی گشتی، هەموو مرۆڤایەتی ڕێكئەكەوین لەسەری و ئازادانە بڕیار ئەدەین كە تیاماندا بچێنرێ؟ یان نوخبەیەكی دەسەڵاتدارو سەرمایەدار، تیمانا ئەیچێنن و ئەوكاتیش دیسان سەردەست و بندەست دروستئەبێتەوەو ناچارئەبینەوە بە شۆڕش. بەڵام ئەمەیان "شۆڕشی ئەپدەیت" بۆ گۆڕینی سیستەمی ناوەكیی، نەك "شۆڕشی ارحل" بۆ گۆڕینی سیستەمی دەرەكیی. هەڵبەتە ئەگەر ئیرادەی شۆڕشمان مابێ و هاك نەكرابێ!
دین
بە زمانێكی دینیی، زیرەكیی دەستكرد، بەس دەسكاریكردنی خەلقی خوا نیە، دەسكاریكردنی ئەمری خواشەو هەردوو عالەمی خەلق و ئەمر ئەگۆڕێت. تەنیا دەسكاری بایۆلۆژیاو جەستە نیە، بەڵكو دەسكاری ئیرادەو ئەخلاق و ناوچە عەقڵی و مەعنەوییەكەی ئینسانیشەو ئیتر ئەوكات، چەمكە دینییەكانیش، ماناكەی ئەگۆڕێ و ئەشێ بەهەشت، هەر ئەوەبێ، كە دوای چەن شۆڕشێكی ئەپدەیت، بگەینە كەماڵی مرۆڤایەتی و ئازادانەترین و گشتیانەترین بەرنامەی "بەهای مرۆیی" لە خۆماندا دابەزێنین!
خۆپیشاندانەكە
زۆر دووركەوتینەوە، بەڵام جوڵەو پیاسەی عەقڵ هیچ زەرێك ناداو زەرەر هەر ئەوەیە كە شتەكان نەبنە بابەتی بیركردنەوە. با بێینەوە لای خۆپیشاندانەكەو ئەمەوێ بڵێم، من زۆر گەشبینم، كاتێ ئەبینم پۆلیسێك، گەیشتۆتە ئەوەی، كە جیاوازی لەنێوان كوڕو كچدا نەكاو هەمان شەق لە هەردوكیان هەڵدا. ئەمە چەنێك دیمەنێكی قێزەونە، ئەونەش ئازادبوونە لە جیاكارییە ڕەگەزییەكان. بەودیوا، كاتێ كوڕو كچ، هەردوكیان دێنە سەر شەقام و هەمان ڕەنج و قوربانی ئەدەن،، ئەوە سەرەتای ئازادی و كرانەوەیەكی عەقڵییە، كە لە ئایندەدا، ئازادی و كرانەوەی سیاسی و كۆمەڵایەتیشی بەدوادا دێت. لەڕاستیدا دنیاكە بە "ئینسان" ئەگۆڕێت نەك بە نێر. ئینسانیش ئەو كائینەیە، كە تەوقی نێر و مێ ی پساندوەو تا ئەو تەوقەش نەپسێنێ، لە تەوقەكانی تر ئازادنابێ.
شەقەكە
باشە كۆیلە، بۆ وا بەتوندیی كۆیلایەتی خۆی ئەپارێزێ و بۆچی وا بە ڕقەوە لە ئازادیی ئەدات؟!
هەمیشە ئەوەم لەلا پرسیاربووەو وەڵامیش لەوە زیاتر شك نابەم، كە كۆیلە بریندارێكی سەختی كەسایەتییەو ئازادییش ئەو برینەی ئەكولێنێتەوە. كۆیلە لێرەدا تەواو شەڕی خۆی ئەكات، نەك شەڕی ئاغاو بتەكانی. چونكە ئازادیی، تەنیا شەڕنیە لەگەڵ فیرعەون و بتەكان، بەڵكو دەسوەردانە لەو برینەش. وەلێ داخەكەم، كۆیلە نازانێ، ئەو ئازارو هەڵكۆڵینی برینە، چارەسەرو نەشتەرگەریی برینەكەیە!
بەردەوامیی
ئەگەر قەرارە وەكو خۆپیشاندانەكانی پێشوو، دوای كوژرانی چەن گەنجێك بچنەوە ماڵەوە، دەی تۆزێ پێشتر بچنەوە ماڵەوە. با موبادەرەی چوونەژوورەوەش هەر بەدەست خۆتانەوەبێ و مەیدەنە دەست بەڵتەجی و خوێنرێژەكان. پەیامەكە بێ خوێن باشتر ئەگاو ڕێگاكەش بێ خوێن بەردەوامتر ئەبێت. پێش خوێن، بچنەوە ژوورەوەو لە مەوزوعێكی تردا وەرنەوە دەرەوە. ئەمە با ببێتە وزەیەكی بەردەوامی ناڕەزایەتی سپی و با سوری نەكەین. دەسەڵات پەلەیەتی سەركوتیكاو موعارەزە پەلەیەتی ئیستغلالیكاو پۆپۆلیست پەلەیەتی نمایشی تێدابكاو خودی گەنجە توڕەكەش، پەلەیەتی توڕەیی خۆی بەتاڵكاتەوە.. خوێنەكەش لەو پەلەپەلییەدا ئەڕژێ. با ئێمە هیچ پەلەمان نەبێ و بە چەن جێمێكی ناتوندوتیژ، شتەكە لەوسەرەوە، بگاتە ژیان و بە پەلەپەل لەباری نەبەین. لە هەڵچووندا هەمیشە ئەوان براوەن، یان ڕاستتر هەمووان دۆڕاوین. با ئەو داهێنانە بكەین، كە ئارامیی بكەینە سیفەتی ناڕەزایەتییەكان و لەوێشدا بۆ یەكەمجار، ئیتر ناڕازییەكان، یان ڕاستتر هەمووان، بیبەینەوە!
دوا قسە
ناڕەزایی ڕەوایە بەڵام توندوتیژیی ڕەوانیە. توندوتیژی وزەی مەرگ و كاولكارییە نەك وزەی ژیان و گۆرانكاریی. گرنگە كچ و كوڕە ئازاكانی ئێمە، خۆیان لە دوو شت بپارێزن. یەكەم لە توندوتیژی، چونكە ئەوە ئەخلاقی چەتەكانەو مەچنە ناوچەی ئەخلاقی ئەوان. دووەمیش خۆتان لە یاریی حیزب و سەركردەو باڵە ئیستغلالچیەكان بپارێزن و یاریی خۆتان دابهێنن. ئەوان كە دێن، تەنیا وێنەكەتان بۆ دوولەت ئەكەن. ئێوە كە لەوێن، ئەتوانن وێنە گەورەكە دروستبكەنەوە.
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق