فرۆید و مووچەکەی حکوومەت!!

ئیبراهیم حاجی زەڵمی

گومانی تیانیە کە فرۆید گەورە دەرووناسی جیهانی، خوێندنەوەی بۆ رەفتارەکانی مرۆڤ لە ئاستێکی بەرزو ئەکادیمیدا بووە، بەرای من تا ئیمرۆش لەتەماشەی رەفتاری مرۆییدا بازدانی هەر لێکۆڵەرێک بەسەر ئەو چەمک و گریمانانەی ئەودا بۆخۆی کەمبرستی مەعریفی دەدرێتە پاڵ کۆڵینەوەکەی و کەلێن هەڵگرو ناتەواو هەژمارە.

یەکێک لەو چەمکانەی بەکاریبردووە لە خوێندنەوەی رەفتاری کەسی بەزیووفاشل و دۆراوو کەمتواناو نەگەیشتوو بەئامانجدا، بریتیە لە چەمکی (لەسەرخۆ لابردن (الاسقاط) ) یان بەتەعبیری کۆمەڵایەتی خۆدزینەوە لەدەرەنجامی ئەوکارەی کە تیایدا فاشیل بوە راکردن لەبەرپرسیاری، نەک تەنها ئەوەش بەڵکو دانەپاڵی هۆکاری دۆران و فاشیلبوونی کەسانی ترو دۆزینەوەی هۆکارو بکەر بۆ کردە شڕەکانی خۆی..

بەمانا (لەسەرخۆ لادان- الاسقاط) فێڵێکی بەرگری دەروونیە کە کەسی فاشیل و دۆراو تووشی عەیبەبوو بۆ ئەوەی هەر جۆرێ بووە لەخۆی دووری بخاتەوە و کورد واتەنی دەسەچەورەکەی بماڵێ بەسەری کەسێ تردا..بۆ ئەوەی خۆی لەبەرچاوی ئەوانی تررزگاربکات و پاکباکاتەوە لەوەی کە دووچاری بووە. بەمەش بە شێوەیەک لە شێوەکان هەوڵێکی دەروونی بۆ تەبریەبوونی خۆ لەدەست ئەو عەیب و عارە کۆمەڵایەتیەی کەدوچاری هاتوەو لەسەر دڵی قورس کەوتوەتەوە دةدات پاشان دەیەوێت بەم هەڵوێست و پاساوهێنانەوە درۆینەیەی پارێزگاریەک لەشکۆو پێگەی و کەسایەتی بکات.

نمونەی لەم جۆرەش لەرەفتاری مرۆییدا زۆرە، قوتابیەک دەرەنجامی کۆشش نەکردنی و تەمەڵی و کەمزانینی کەوتووە,! کەچی لەکاتی باسکردنی هۆکارەکەی دوور دەخاتەوە لەخۆی و دەیبەسێتەوە بە(ماموستاکەمان باش نەبوو- دەوامم ئەوەندە نەکردوە!، نەخۆش بووم،!- خەریکی ئیش و ئەرکی ترم لەسەرشان بووە!! چەند بیانووی ناراست و دوورکەوتنەوە لەهۆکارە راستەقینەکە,,)

دیارە کۆمەڵگەی کوردی و پەروەردەو پێگەیاندنەکەی هەر لەتوێژی مناڵ و هەرزەکارەوە بیگرە تادەگاتە نوخبەی سیاسی و کۆمەڵایەتی و تەنانەت نوخبة ئاینیەکەشی، لەم خۆتەکاندنە لەعەیب و عارو دوورخستنەوەی خود لەکەمی و نەنگی و فرێدانی نەنگی و عەیبە بۆ ئەوانی تر ئەگەر نزیکترین کەسیشی بێت!! راستیەکەو تاسەرئێسقان داچەقیوەو لەگەڵ ژیان و پەروەردەی ئێمەی تاکی کوردەواری هاتووە.

بۆیە مانەوەی ئەم تێفکرینەو بەدەر لەوەی کە (کەسانی ئەنانی و خۆپیرۆزکارو گوایە لە کەموکوری بەری!!) دەخاتەوەو کەدواجار ئەم سایکۆلۆژیایە بونیادێکە کەتاکی دیکتاتۆرو گوێنەگر بۆ هیچ کەس و نەبینی هەڵەی خۆ بەبەرهەمدەهێنێت و ئیتر کورد واتەنی (گوێ بۆ عیبادولبەشەر ناگرێ مەگەر بکێشن بەتەوقی سەریدا!!!). چونکە لە دەروونی خۆیدا هەردەم بەم حیلەو تەڵەکەیە خۆی لە نەنگی و فەشەل و دۆران و عەیبە پاککردوەتەوە لەبەرچاوی خۆی بوەتە پاککیزەی بەرچاوان.!

ئیمرۆ لەکوردەواری ئێمەدا ئەم نەخۆشیە دەروونیە و ئەم درۆ و تەڵەکەبازیە مەخابن بوونی زۆر بەرچاوە، ئەوەتا ئیمرۆ وەک خووی زیاتر لەنیو سەدەی پێشوتریان لەپیاوانی حیزب و پارێزگارانی حیزبی دۆراو فاشیل! دۆراوی و فەشەلی خۆیان چۆن دەدەنە پاڵ ئەوانی ترو چۆن کێشەو قەیرانەکان بە چاوێکی زانستیانە تەماشە ناکەن و هەرچی عەیب و عارە بێ رەحمانە دەیپێچن بەملی ئەم و ئەو (شەلم کوێرم ناپارێزم)ی لێدەکەن !

ئەو قەیران و دەسەپاچەیی و دۆرانەی دەستەی حوکەمەتداری ئیمرۆ لەوەی کە گیریان خواردوە بەدەست دزو گەندەلی داردەستی خۆیانەوە ناتوانن چارەسەری بکەن و (حکومەتێک!!!) کە سەردەمانێ خەونی ئەم حیزبانە بووە کەبکەوێتە دەستیان کەچی ئیمرۆ دەبینین ناتوانن لەدەست جەردەو تاڵانچی کەس و قەوم وئەقرەبای سەرانی دەسەڵاتی حیزبەکانیان بیپارێزن و سوک و ریسوایان کردوە تووشی قەرزاری ملیاران دیناریان کردوەو مەجبووری دەستی دوژمن و نامەردانیان کردوە کەبلاڵێتەوە کەیارمەتی بدەن و موچەی بۆ بنیرن!!

حکومەتێک کەخەونی نەتەوەیەک بوو، سەدەیەک هەوڵو کۆشش و ماندوبوون و شەونخونی و خوێن و شەهیدبوونی هەزاران کوری مەردی ئەم نەتەوەیە بۆ بوە بەقوربانی ئیمرۆ بەدەست کۆمەڵێک کەسی لووتبەرزی نەرجسی و دەروون ناتەواوەوە گیری خواردووەو ناتوانێت مەهامی بنچینەیی خۆی جی بەجێبکات.

لەدیارترینی نموونەی فەشەلی کەمتوانایی لە کۆکردنەوەی داهات و شەپلو شیپانی کۆمپانیای حیزب وعەقدو عقودی بێعەقڵانەی ئابووری و کەمبرستی لە ئیدارەدان، ناتوانرێت مووچەی مانگانەی فەرمانبەرانی پێ دابین بکات. لەپاڵ ئەم فەشەلەدیارەشا کەچی پەنا دەبات بۆ درۆو دەلەسەو رەفتاری دەروونی چەمکەکانی دەروونناس فرۆید (لەسەرخۆلابردن- ا الاسقاط)ە خەلک بەگەمژە ئەزانێت و ئیمساڵ کە نیوەی مانگی دە ترازاوە سێ مووچەی تەواوی نەداوە دەڵێ: سێ موچەیان خەتای ئێمە نەبووە هی حکومەتی پێشوو بووە!!! هەروەها بۆیە هی مانگی پینج وشەش و حەوت وهەشت نەدراوە چونکە حکومەتی بەغدا نەیناردووە!! وادەزانێ ئیتر بەم خۆتەکاندنە لەعەیب و عارە وڵاتی لێدەبێتە شامی شەریف، ئیتر لە پرسە سەرەکیەکە کە تێگەیشتن و تەماشەکردنی بابەتیانەی دۆخەکەیە بەو هەموو هەڵەو پەڵەو فەشەلانەی خۆشیانەوە بۆ دانانی چارەسەرهۆ دەبوێرن و هەوڵی بەریکردنی وەزعەکە دەدەن کە نازانن دواجار خۆیشان و کۆمەڵگەش لەناو قوراوێکدا گیر دەدەن.