پەیكار عوسمان
-
مناڵەکان نازانن ڕیزبن و هجوم ئەکەن بۆ حانوتی مەکتەب.. گەنجەکان نازانن سەرە بگرن و هجوم ئەکەن بۆ عەرەبانەی نۆکاوەکە.. تۆزێ لەوانیش گەورەتر، هەر نازانن بە ڕیز بوەستن و بە لێشاو خۆیان ئەکەن بە کۆنسێرت و یاریگادا.. تا ئێرا کێشەنیەو ئەڵێی قەینا خوێنیان گەرمەو هێشتا "کامڵ" نەبوون. ئەی باشە پیرو کامڵەکانی ئێمە، بۆچی نازانن بە ڕیز بوەستن و یەکتری ئەشێلن؟! بۆ مرۆڤی ئێمە، لە کۆتاییەکانی تەمەنیشیدا، هێشتا نەگەیشتۆتە حیکمەتی ئارامگرتن و هێشتا هەر غەریزەی هەڵپەو خوینگەرمیی ئەیجولێنێ؟!
واز لە خواروخێچی ناو ژیانە مەدەنییەکە بێنە، ئاخر "سلکی عەسکەریی" ڕێك یەعنی زەبت و ڕەبت. کەچی ئێمە، عەسکەرەکانیشمان نازانن بە ڕێکی بوەستن و هەموو دەنگدانێکمان، بە دیمەنی هجومی پێشمەرگە قارەمانەکان دەستپێئەکا، کە لە دەرگاو پەنجەرەو سەربان و دیوارەوە، هەڵمەت ئەبەن بۆ بنەکەی دەنگدان! خۆ ڕاستە بەشێکی ئەمە، فەوزایەکی دروستکراوە بۆ ئەنجامدانی تەزویر، بەڵام بەشێکیشی حەزێکی سروشتی ئینسانی ئێمەیە بۆ ناڕێکیی و ئەبینی سەربازەکان، بە کەیفەوە هجومەکە ئەکەن، نەك بە نابەدڵیی!
ئا لێرەدا هەرچەنێ باسی دەسەڵات بکەیت، هەر کەمەو هێشتا هەر ماویەتی. خراپی دەسەڵات، فەسادی دەسەڵات، بێ پلانیی دەسەڵات.. حەزئەکەی لەمسەری توێژینەوەو قسەی زانستییەوە دەستپێبکەو تا ئەوسەری جنێو مەوەستە.. بەڵام دوای ئەوەش، هێشتا شتێك هەر ماوە، کە وەڵام نەدراوەتەوە،، چونکە لاریی ئینسانی ئێمە، تەنیا بە لاریی دەسەڵاتەکەی تەفسیر ناکرێ و ئەبێ تۆزێ فراوانترو دوورتر لە شەڕەشەقی حیزبیی، ئەم دیاردەیە بخوێنینەوە!
بە تەجوربەی خۆم و خەڵکی تریش، مرۆڤی ئێمە کە دێتە ئەوروپا، لە یەکەم لەقتەی جیاوازیی کولتورییدا، بەر سەقافەتی "ڕیزگرتن" ئەکەوێ، کە ئەمە لای خۆمان، تەنانەت بە پۆلیسیشەوە دروستناکرێ، کەچی لێرە بووە بە شێوازی ژیان و شتەکە خۆی ئەڕوا!
خۆی مرۆڤ، کاتێ پێویستییە سەرەتاییەکانی ژیانی دابین نەبێ، ناکرێ چاوەڕێ ی عیلم و ماریفەت و یاساو ئاکاری لێبکەیت و تا ئێرا هێشتا لە دۆخی ژیانی جەنگەڵی و هەڵپەی پچڕینی بەشی خۆیدایە.. بەڵام ئەو تەفسیرە مازلۆییەش هێشتا زۆر دەقیق نیە،، چونکە ڕەنگە هندییەکان، لە ئێمە برسیتریشبن، کەچی کە دێنە ئەوروپا، وەکو کوردو عەرەب، هەڵەشەو فەوزەوی نین و ئارامترو گونجاترن لەگەڵ سیستەمداو ئەوان بە برسێتیش ئەوە ئەفامن، کە ئێمە بە تێرییش نایفامین!
کەواتە شتەکە فرەڕەهەندەو بەشێکی ناعەدالەتی و نەبوونی پێویستییە مادییەکانە.. بەشێکی نارامیی و نادڵنیایی ئەمنییە.. بەشێکی متمانە نەبوونە بە یاساو سوڵتە.. بەشێکی داگیرکراویی و کاردانەوەی ئێمەیە بەرامبەر بە سیستەم.. بەڵام بەشێکیشی کولتورو سروشتی ناڕێکی خۆمانەو تەنانەت لە شەڕە کۆنەکانی مێژووشدا، هێندە بە ناڕێكیی داومانە بەسەر دوژمندا، کە لە هی شەڕو جەیشی ئەو سەردەمە نەچووەو وایانزانیوە جنۆکەین! ڕەنگە فیکرەی شەڕی پارتیزانییش هەر لەوێوە گەشەی کردبێ و داهێنەرەکەی ئێمەبین و بەخۆمان نەزانیبێ!
جا خۆناسین و دەرککردنی بەم تایبەتمەندییە ناڕێکەمان، مەعریفەیەکی گرنگە، بۆئەوەی بڕێك خۆمان ڕێك بکەینەوە، نەك بۆئەوەی وەکو دۆخێکی نمونەیی و نەگۆڕ سەیری بکەین و پێمانوابێ کە خەلەل لە ڕێکی و سیستەمدایەو ئەم فەوزاو خواروخێچییەی ئێمە حاڵەتە تەندروستەکەیە!
کوردبوون دەفرێکە، هەموو جیاوازییەکانی ئێمەی تێدایە، بەڵام جیاوازیی جیایە لە ناڕێکی. ڕاستە دەوڵەتی مۆدێرن لەسەر ستانداردکردن و یەکڕەنگیی دامەزراوە.. ڕاستە فرەزاریی و جیاوازییەکانی ناو کوردبوون، ئێمەی هێشتەوەو نەیهێشت بتوێینەوە لەناو کولتوری باڵادەستی دەوڵەتدا.. بەڵام ئەمە پاساوی جوانکردنی ناڕێکیی نیەو لەڕاستییدا پێشکەوتنەکانی جیهان، بەرهەمی سیستەم و ڕێکییە نەك بەرهەمی خواری و فەوزا.. ئەسڵەن هەر خودی زانست، بریتییە لە دۆزینەوەی یاسای ناو شتەکان و کۆتایی هێنان بە دۆخی ناڕێکی.
ژیانی "سروشتی" ناڕێکییەو ژیانی "شارستانی" ڕێکخستنە. ئەوەش ڕاست نیە کە "ستەمکاری" هی قۆناغی نێشتەجێبوون و حەزارەتبێ و پێشتر لە ژیانی سروشتییدا نەبووبێ.. بەڵکو هەموو قۆناغیك سلبیات و ئیجابیاتی خۆی هەیە. یەعنی بێگومان ستەمکارییەکانی قۆناغی حەزارەت، لە قۆناغی سروشتییدا نەبووە، چونکە ئەسڵەن حەزارەت خۆی نەبووە تا لێکەوتەو سلبیاتەکانی هەبێت. بەڵکو قۆناغی سروشتی، ستەمکاریی و سلبیاتی تایبەت بە خۆی هەبووە، کە لە فەوزاو ناڕێکییەوە هاتووە!
ئەسڵەن کێ ئەڵی لە قۆناغی سروشتییدا سیستەم نەبووەو هەموو شتێك لە نارێکییدابووە؟ لەڕاستییدا شێوازە سادەو سەرەتاییەکانی ڕێکخستن، ئەگەرێتەوە بۆ کۆمەڵە گەڕۆك و ڕاوچییەکانی پێش نیشتەجێبوون،، چونکە هەر کۆمەڵێك، پێویستی بە جۆرێك لە گونجان و ڕێککەوتنە، ئەگەر تەنیا لە دوو کەسیش پێکهاتبێ،، ئاخر ئەگەر وانەبێ، ئیتر ئیشیان لەبەر ناڕواو ڕەنگیشە یەکێکیان ئەویتریان بکوژێ!
"جیاوازیی" بەبێ ڕێکخستن فەوزایەو "ڕێکخستن" بەبێ جیاوازیی ستەمکارییە. دیکتاتۆریەت و شەڕی دەوڵەتیش لەگەڵ هەموو، هێشتا تۆزێ ئەهوەنترو پێشکەوتووترە لە فەوزاو شەڕی هەموو لەگەڵ هەموو. بەڵام لە هەردوکیان باشترو نزیکترینیان لە عەدالەتەوە، ڕێکخستنێکی ئازادانەیە لەسەر ئەساسی ڕێزگرتنی جیاوازییەکان.
ڕۆحی ئێمەش لەو دوو ئاستەدا گیری خواردووە، یان ویستی هێزە بۆ داگیرکردنی هەموو، یان غەریزەی مانەوەو هەڵپەیەکی جەنگەڵییە بۆ پچڕینی بەشی خۆت.. کە ئەمە هەردوکی هەر هەمان شتە، یەکەمیان وردببێتەوە، ئەبێ بە دووەمیان و دووەمیان گەورەببێ، ئەبێ بە یەکەمیان.. لەکاتێکا ڕۆحی ئێمە پێویستی بەوەیە کە بپەڕێتەوە بۆ ئاستی سێیەم و دروستبوونی هۆشیاریی و بەرپرسیارێتی گشتی!
وەلێ دەسەڵاتی ئێمە، ژیانی گشتی دروستنەکرد، بەڵکو لەو شاخەوە هاتەخوارەوە، دای بەسەر شتەکاندا بە ڕۆحیەتی داگیرکردنی هەموو، یان پچڕینی ئەونەی کە ئەتوانی و بەمە سەقافەتی هەڵپەو ناڕێکیی قووڵترکردەوە.. ڕاگەیاندن و موعارەزەش، لەبری ئەوەی موعارەزەی ئەو ناڕێکییەبێت، هات وەبەرهێنانی لەسەر کردو وروژاندو فەوزای زیاتر کرد!
ئێمە ئەبێ لە مناڵەوە، ئەم دۆخە ناڕێکەی خۆمان ڕێك بکەیەنەوە. لە خێزانێکەوە کە کاتی خەوی منداڵەکەیان تەنزیم بکەن، نەك هەر شەوەی لە سەعاتێکدا بخەوێت. لە قوتابخانەیەکەوە، کە هاوشانی جانبە کتێبی و نەزەرییەکە، جانبی ئاکاریی و کردەیی، نیوەی پرۆسەکەبێ و شێوەژیانێکی تر دروستبکاو مرۆڤ ڕابهێنێ لەسەر هاوکاری و تێپەڕاندنی قۆناغی هەڵپە. لەڕاستییدا جگە لە ناچاریی مێگەلیی و هەڵپەی جەنگەڵیی، شتێکی تر هەیە بریتییە لە پەروەردەی شارستانیی، کە ئەمەش لە ڕیزوەستانی ئازادانەی خەڵکدا دەرئەکەوێ،، ڕیزێك کە پۆلیسیشی لێ نیەو کەسیش پێش کەس ناکەوێ!
ئا ئەوەش، هەم شتێکی ئاکارییەو هەم شتێکی زانستی. زانستییە لەوێدا، کە ئەگەر حسابی بکەیت، دووسەت کەس، بە ڕیز معاش وەرگرن، لەڕووی کات و وزەی جەستەیی و دەروونییەوە، زۆر کەمتری ئەوێ، بەراورد بە دۆخی هەڵپەو هجوم، کە پێتوایە زووترو باشتر بەشی خۆت ئەپچڕیت و واش نیە! لە ڕووی ئاکارییشەوە، ئارامگرتن و ڕێزگرتنی یەکترو سەیرکردنی شتەکە وەکو "ژیانی گشتی" نەك وەکو بەرژەوەندی کەسی، ئەمە فەزیلەتە. جا مرۆڤی پێشکەتوو، ڕێك یەعنی ئەو دوو مواسەفاتە زانستی و ئاکارییە. یەعنی مرۆڤێك کە بە "عەقڵی حسابی" بەرژەوەندیەکانی خۆی باشتر ڕێکئەخاو بە "عەقڵی ئاکاری"ش بەرپرسیارێتی گشتی ئەفامێ و ئەگاتە تۆزێ ئەولاتری هەڵپەی کەسیی!
ئایەتێك هەیە ئەڵێ ئیستعانە بکەن بە سەبرو سەڵات، کە ئەگەر بە سەتحی سەیریکەیت، هەست ئەکەی ڕەبتی تێدا نیە،، بەڵام بڕێك قووڵ سەیریکەیت، حیکمەتێکی گەورەی تێدایەو لەڕاستییدا مرۆڤی ئێمە ڕێك سەبرو سەڵاتی نەماوە. سەڵات بە مانای هەڵبەزو دابەزەکە نا، بەو مانایەی کە مرۆڤ، لینکی لەگەڵ ویژدان و زانست و ئافاق و ئەنفوسدا نەمانەوەو هەر بەمەش ئیتر سەبری نامێنێ و ئەچێتەوە قۆناغی غەریزەو خۆپەرستی و هەڵپە. هەڵپەی پارە هەڵپەی سێکس هەڵپەی شەهادە هەڵپەی پلەوپۆست هەڵپەی ناوبانگ..
ئینجا بەقەت هەژاریی و مەزڵومیی ئەو خانەنشینانە، دەسەڵاتداران خەجاڵەت بن،، بەقەت کۆی وێنەکەش، هەموومان! چونکە ڕۆحی گشتی کۆمەڵگا، ڕۆحی تاکە تاکەی ئێمەیە کە بووە بە هەورێك بەسەر هەمووانەوە. ئەوە هەموومانین کە لە ئاکارو زانستێکی نزمداین و وزەی سلبی دەرئەکەین، بۆیە "وزەیەکی سلبی گشتی" دروست بووە.
لە شەڕەشەقی سیاسەتەوە بۆ پاڵەپەستۆی خانەنشینان، بۆ پیسکردنی دەشتودەر، بۆ فتوای حەڵاڵ و حەرامی نەوروز، بۆ کێشەی دوو تیمی شانۆ.. ئەمە هەمووی هەمان مرۆڤە، کە بەس خۆی ئەبینێ و ئەویترو هەمووان نافامێ! دوو کەس لە بەردەم دەرگایەكدا، هەر یەکەیان بەویتر ئەڵێ تۆ پێشکەوە.. یان لەکاتی ئاو خواردنەوەدا، یەکسەر سەری پێوەنانێیت و فەرموویەك لە چواردەور ئەکەیت.. ئا لەم دوو ئاستە سادەیە بترازێ، لە هیچ ئاستێکی تردا، مرۆڤی ئێمە ئەو ئەخلاقەی نەماوە کە ئەویتر تیایدا سەنتەرە. ماباقی ئاشەکە، خۆپەرستیی ئەیگێڕێ و ئا لەوێشەوە کۆمەڵگا بۆتەوە بە جەنگەڵ!
دوو حیزب شەڕیانە لەسەر پۆستێك، دوو دەرهێنەریش شەڕیانە لەسەر هۆڵێك! کەسیان لە ویژدانی خۆیدا حەق نادا بەویتر، ئەمیان ناڵێ من مانگێکە ئیش ئەکەم، ئیتر با هۆڵەکە چۆڵکەم بۆ ئەویتر.. ئەویتریش ناڵێ، ئەوان ئیش ئەکەن و ئیشەکەشیان جوان و سەرکەوتووە، با من بچمە هۆڵێکی ترو لێیان تێکنەدەم.. هەردوکیان بەس خۆیان ئەبینن! دەی شەڕیش یەعنی ئەم منەو ئاشتیش یەعنی ئەو ئەوە. دەی ئێمە بۆیە دڵمان بە بوژانەوەی شانۆ و ئەدەب و هونەر خۆشە، بۆئەوەی ئەو ڕۆحە هاوکارییەی کە سیاسەت کوشتی، لە شوێنێکی ترەوە دروستی بکەینەوە. دەی کە هونەریش ساحەکەیەکی تری هەمان ڕۆحی جەنگەڵیی بێت، ئیتر ئێمە چیمان کرد؟
ئەم ئەڵێ (ئێمە) بەس دوو جەژنمان هەیە قوربان و ڕەمەزان، ئەو ئەڵێ (ئێمە) هەر یەك جەژنمان هەیە بەس نەورۆز. ئێ ئەمە هەمان عەقڵیەتە. هەردوکیان خۆیان یەکسانکردوە بە ئێمەو بە هەموو، لەکاتێکا "ئێمەو هەموو" تەنیا تۆ نیت و ئەویتریشە. ئەسڵەن ئێمەیەك دروستنابێ تاکو وەکو ئاو خواردنەوەکە، فەزڵی ئەو نەدەیت بەسەر خۆتداو لەڕاستییدا لە "ئێمە"دا ئەو سەنترە نەك خۆت. سەیر ئەوەیە ئایەتەکە ئەڵێ (..لتعارفوا) یەعنی ئەو بە عورفی خۆی، تۆش بە عورفی خۆت، ئێ کە تۆ عورفی ئەو حەرام بکەیت، تەعاروفەکە چۆن بکرێ؟
ئەوەی کە لە ئێمەدا نەماوە، زمانی گفتوگۆیە. زمانی گفتوگۆ لە سیاسەتدا نەماو دادی دوو زلحزبەکە گەیشتە شەڕەجوێن و دادگای فیدرالی.. زمانی گفتوگۆ لە هونەردا نەماو دادی ڕۆشنبیریی و شانۆش گەیشتە هاشتاگ و بەیاننامەو داوای یاسایی.. زمانی گفتوگۆ لەنێوان دینی و نادینیدا نەماو هەریەکەیان جەژنی ئەویتری فڕێدا.. هەموو ئەمەش بەهۆی نەمانی فەزیلەتی ئەوسەنتەرییە لە هۆشیاریی ئێمەدا، کە کۆمەڵگاو حەزارەت هەر بەوە دروستئەبێ و هەر لە غیابی ئەوەشدایە کە مرۆڤەکان ئەگەڕێنەوە بۆ قۆناغی خۆپەرستی و هەڵپەی جەنگەڵی.
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق