ئەو کتێبەی دەمانخوێنێتەوە و نایخوێنینەوە

فارس نەورۆڵی

مێژووی نەتەوەکانی جیهان پڕن لە شەڕ و کوشت و کوشتاری ناوخۆیی و دەرەکی، بەڵام بە کۆتایی هاتنی شەڕەکە بەتایبەتی شەڕەکانی ناوخۆ، جارێکی دیکە نەگەڕاونەوەتە سەری و ژیانێکی نوێی سیاسییان دەسپێکردوە و بە ڕۆڵێکی نوێوە هاتونەتەوە ناو جیهان، بەڵام سەیری مێژووی کورد دەکەیت جۆرێک لە بێمتمانەیی پەیدا دەکەیت، چونکە مێژوویەکی هەلا هەلایە و بەردەوام بە هەمان مانا خۆی دووبارە دەکاتەوە کەشکاندنی یەکدییە. بەشێکی هەرە زۆری مێژووی کورد بۆ خۆمان نەماننووسیووەتەوە بێگانە بۆمانی نووسیوەتەوە دەکرێ بڵێین ئەو نەتەوەیەین، کە کەمترین نووسینمان هەیە لەسەر مێژووی خۆمان، ئەوانەش مێژووی کوردیان نووسیوەتەوە بەتایبەتی مێژوونووسانی نەتەوەکانی دەوروبەرمان، ئەوانیش وەک نەفرەتلێکراو باسیان کردوین.

جارێک بە نەوەی جنۆکە، جارێک بە شاخاوی، جارێک بە شەیتان و دڕندە مێژوویی ئێمەیان نووسیووە. کەمیش نین ئەو مێژوونووس و شاعیرو زانای ئایینیانەی کورد خزمەتی شارستانییەتی ئەو نەتەوانەیان کردووە، کە هەتا ئێستاش نەفرەت لە کورد دەکەن. گەلێک کتێب هەن پێمان دەڵێ خاڵی لاوازی کورد بریتییە لە بیر نەکردنەوەو یەکتر کوشتن ویەکدی قبوڵنەکردن، پێمان دەڵێن ئێمە چی نەتەوەیەکی دڵسافین بەرامبەر دەرەوەی کورد و چی ناپاک و دڕندەین لەتەک یەکدیدا، یەکێک لەو کتێبانە ( شەرەفنامەی میر شەرەفخانی بەدلیسی )یە، کە باسی مێژوویەکمان بۆ دەکات پڕە لەکارەسات پڕەلەیەکتر کوشتن مێژوویەک تێیدا گیرمان خواردووە، گرفتار بووین پێیەوە و بەردەوام خۆی بەرهەمدەهێنێتەوە و ناتوانین ئەو قۆناغە نەفرەتییە جێبهێڵین. ئێستا لە سەدەی بیست و یەکداین لە دوای نووسینەوەی شەرەفنامەوە هەتا ئێستا دەیان ڕووداوی ناو شەرەفنامەمان بەرهەمهێناوەتەوە، ئێستا گەلی کوردستان دوای ئەو هەموو ڕووداوانەی ناو مێژووی کورد خاوەنی حکومەتی خۆیەتی، ئەمەش ئاسان بە دەستنەهاتووە و قوربانی هەزار ساڵی کورد بەرهەمەکەی لێرەدایە بۆ لە ناوبردنی لە چوارلاوە بەردەوام پیلانی لە دژ دەگێڕن بۆخۆشمان بەویستی خۆمانبێت یاخود بێویست دەبینە بەشێک لەوپیلانانە، سەرەڕای کەم و کورتییەکان و ڕەخنەو گلەییەکان لەپرۆسەی سیاسی هەرێم ئەرکێکی ئەخلاقی هەر کوردێکە کار بۆ مانەوەو بەهێزبوونی پرۆسەی سیاسی هەرێم بکات، لە هەمانکاتدا ئەرکی مێژوویی سیاسییەکان و ڕۆشنبیران و حزبەکانە سەرەڕای جیاوازییەکانیان دەس بە پرۆسەی سیاسی هەرێمەوە بگرن، چونکە لاوازبوون یاخود کەوتنی هەرێم، جگە لەوەی کەوتنی هەموو کوردە، لە هەمانکاتدا نەمانی ئازادییە بۆ هەموو بیروباوەڕەکان.

هەرچەندە جیاوازییەکانی ناو هێزە سیاسی و ڕۆشنبیرەکان ئەوەندە غەریزە کاریگەری هەیە، ئەوەندە ئەقڵ ڕۆڵی نییە و ڕۆژانەش بە کردار دەیبینین، کە لەبری ڕەخنە جنێو بەرهەم دەهێنن. بۆیە، کاتێک سایکۆلۆجیای سیاسی ڕۆشنبیر و سیاسییەکان دەخوێنیتەوەو ڕووداوەکانی ناو شەرەفنامە دەخوێنیتەوە زۆر لەیەک دوور نین بە ئامرازی دیکە ئەو ڕووداوانە بەرهەم دەهێنینەوە و ئەوە دەبینی گۆڕانکاری بەسەر ئەقڵ و بیرکردنەوەماندا نەهاتووە هێشتا هەر لەشەرەف نامەداین.

بۆیەدەگەینە ئەو ئەنجامەی، کە میرشەرەفخان بەردەوام شەرەفنامەمان بۆ دەنوسێتەوە، کەچی کورد نایخوێنێتەوە و پەندی لێ وەرناگرێت.