حەسەن کوڕو مەڵڵا محەمەدو کوڕو حەمەڕەزای، نازنامیٛو شیٛعرواتەیش (ھیجری)،سالەو 1375 کوٙچی ھەتاوی (1896 زاینی) جە دەگاو”وەیسیا” ی پەیڎا بیەن، ئەڎاش نامیش”شاپەروەر” ەنە، ھەردوی سەریٛوە ملوٙوە سەرو بنەیانەو مەردوٙخیەکانو ھەورامانی، عەمرو شش ساڵینە لاو تاتەیشوٙ نەموٙ دەرس وانای، دماو تەمامنای وانای سەرەتایی مەلوٙ پەی دەگاو”دەگا شیٛخان”و مەریوانی، خزمەتو حاجی یوسف مەردوٙخی کوڕو حاجی شیخ عەبدوڵڵاو دەگاشیٛخانی دریٛژە مەڎوٙ بە واناکەیش(صرف، نحو، منطق) مەوانوٙ. چاوە مەلوٙ پەی شنوٙ و لاجانو موکریانی، ھەریاگیٛ نامیٛ مەلاییٛوی خاسیش ئەژنەویە بوٙ لوان پەی لایش پەی وانای، دەگاو” دوٙڵکانە و سەنگان “ی وانانش.
دماتەر نامیٛ و شوٙرەت و مەلای گەورەو ھەولیٛری مەژنەووٙ، مەلوٙ پەی ھەولیٛری، ماوێ چاگە مەبوٙنە، ئیجا ڕووە مەکەروٙ ناوچەو بارزانی، سەروەختیٛ دەگیٛوەنە دەرسش وانان، شوٙنەو ئانەیرە مەیوٙوە پەی سلیٛمانی، ماوێ چاگە مەبوٙ ئیجا مەگیٛڵوٙوە پەی موکریانی، ھەمدیسان مەگیٛڵوٙوە پەی بیاریٛ، سەروەختیٛ فرە مەمانوٙوە جە بیاریٛنە، دماتەر ھەم مەگیٛڵوٙوە ھەولیٛر و خزمەتو مەڵڵای گەورەو ھەولیٛری، جە هەولیٛر ئیجازەو مەلایەتی ھوٙرمەگیٛروٙ، ئیجا مەلوٙ پەی دەگاو سەنگانی و مەبوٙ بەمەڵڵاو ئا دەگای. دماو ئانەی ماوێ دەگاو سەنگانینە بوٙ، کەڵکەڵەو ھەورامانی و وەتەنی مەگنوٙنە سەرەش و مەگیٛڵۊوە دەگاشیٛخان و یاگیٛ حاجی یوسفی ماموٙسایشەنە دەس مەکەروٙ بە دەرس واتەیوٙوە.
دماو ماویٛوە ناکوٙکی مەگنوٙ بەینشان چەنی یوٙ جەدەسەلاتدارەکانو دەگای، کە بە “موفەتیش ” نامیش ماروٙ، ناچار مەبوٙ دەگاشیٛخانی جیا مازوٙ و مەلوٙ دەگاو دزڵییٛ، دماو ماویٛوە مەلوٙ پەی دەگاو ھانەو قوڵی، ئیجا بانیشار.
ئامای مەلا حەسەنو دزلییٛ پەی ئیدیمی مەبوٙنە بایسو ئانەی بلوٙ پەی قاھیرەو پایتەخو وەلاتو میسری و جە زانستگاو ئەزھەرینە بوانوٙ و یانزە سالیٛ مەنوٙوە.
مەڵڵا حەسەن چەنی مەیاووٙ قاھیرە؟
سەروەختیٛ مەڵڵا حەسەن جە دەگاو بانیشاری مەبوٙنە، یوٙ جە دەسەڵات دارەکانو ھەڵبجەی تەڵاقش مەگنوٙ، ھەرچی مەڵلاو ناوچەکەی ھەن مەواچوٙ ئی تەلاقە کەوتەن، وەلیٛم مەڵڵا حەسەن مەواچوٙ نەکەوتەن، ئیتر ئی بەزمە مەبوٙنە کیٛشمە کیٛشو گرفتیە زلە، حاکم شەرعو ئاوەختی کەرکوک نیشتەنەرە و مەچروٙش پەی ئاگەی و مەواچوٙ توٙ چەنی ماچی ئی تەڵاقە نەکەوتەن؟ ئادیچ بەڵگەو نیشانەکان مەوزوٙ وەردەمو حاکمی، وەلیٛ حاکم پەڕەمەکیشوٙ لاو گردو مەلاکانە قسیٛ ویٛشبکەروٙ، مەڵڵاحەسەنی مەکیانوٙ پەی بەغڎای پەی لاو موفتی گەورەو گردو ئیراقی، مەڵڵا حەسەن چەنی موفتی مەگنان گیٛرە و کیٛشە سەرو بەزمەکەی، ئیتر والی بەغڎای ئاگادار مەبوٙ چی کەینو بەینیە، مەڵڵا حەسەنی و بڕێ جە مەڵڵاکان مەچڕوٙ، مەگنان قسەو باس و وات و واچ، ئیتر والی ھەر زوو مەیاووٙنە کە مەڵڵا حەسەن فرە وریاو زیرەک و بەتوانان، مەواچوٙش پەنە ئەگەر ئی مەڵڵێتە بەزنێ، ئانە مەکەروت بە(موفتی یام قاضی القضات)، دماو وات و واچێ فرەی مەلا حەسەن ئەویشان مەبەزنوٙ و سەرمەگنوٙ، ئیتر والی بەغڎای مەواچوٙ کامە ئەچا پلەو پایاتە گەرەکەن، ھەکە دیاریم کەردەیٛنیٛ پەیت؟
مەڵڵا حەسەنیچ مەواچوٙ جەنابو والی زووٙن پەنەم گیٛرتەن کە زیاتەر بوانو، ئەگەر بکریوٙ جیای ئانەی کیاندیٛم پەی زانستگاو ئەزھەری یام مەدینەی تا بوانو سەرو خەرجو میری(حکومەتی)، والی بەغڎای، ھەکە سەرنجە مەڎوٙ ئی پیا سەربارو ئی گرد زانیاریە کە ھەنش ھەڵای تەقەلا مەڎوٙ زیاتەر فیٛر ببوٙ، کوٙمەک و ھامکاریش مەکەروٙ. مەکیانوٙش پەی قاھیرەی، ئەزھەری پەی وانای.
مەڵلا حەسەن دوویٛ ساڵیٛ خزمەتو زانایانو ئەزھەرینە دەرس مەوانوٙ، سودمەندو بەھرەمەند مەبوٙنە ،دماتەر مەکەراش ماموٙساو زانستگاو ئەزھەری، وانە و دەرس مەواچوٙوە، نوٙ ساڵیٛ زانستگاو ئەزھەری دەرس مەواچوٙوە، دماو ئانەی کەڵکەلەو وەتەنی و ھەورامانی مەگنوٙوە سەرەش، دەس جە ماموٙسایی و ئەزھەری ھوٙرمەگیٛروٙ و مەیوٙوە ھەورامان.
ماموٙسا تا ئاوەختە ژەنیش ناردیٛبیٛ، ھەر کوڕ بیٛ، میەیوٙوە ھەورامان و ژەنیٛ ماوەروٙ( پیروٙزیٛ) نامیٛ ھیٛلانپەیە ماوەروٙ، بیٛوەرژەنیچ مەبوٙ، ھەتا کوٙتایی ژیوایش پیٛوەرە مەبانیٛ، وەلیٛم زاڕوٙڵەیچشا نمەبوٙ.
مەواچا نونگەو زاڕوٙڵە نەبیەیشان مەگیٛڵوٙوە پەی دوٙعا کەردەیو ئەڎاو مەڵڵا حەسەنی، وەختیٛ ھەواڵو گیٛڵایوٙ مەڵڵا حەسەنی مەڎا بە ئەڎایش، وەشییٛنە وەختەن شادی مەرگە ببوٙ، چاوەختە ئەڎاو مەڵڵا حەسەنی پەی دلیٛ گەلەی مەلوٙ پەی حەیوان دوٙشتەی، کەلوپەل مەپیٛچوٙوە مەلوٙ،وەختیە گەرەکشەن نەموٙ مەی دوٙشتەی، توٙشةبەرە مەکەروٙوە مەڎیوٙ جیای ھەڵیز و باڎی و کەل وپەلو حەیوان دوٙشتەی، کەل وپەلو نان پەتەیش پیٛتەنوٙ و ئاوردەنش، سەردوٙڵەو ….ھتد، ئیتر ھەردوی دەسیٛ ھورداروٙ عاسمانی مەواچوٙ خوڎا گیان ھەرگیز زاڕوٙڵە نەدەی بە حەسەنی کوڕیم با پیٛسەو من سەروەنە شیٛویا نەبوٙ!.
ماموٙسا دماو ماوێوە جە ھانەو قوڵیوە مەلوٙوە پەی دزڵییٛ، تاوەفات مەکەروٙ ھەرچاگە مەبوٙ، ئاقیبەت جە ساڵەو(1364 کوٙچی مانگی، 1944 زاینی) یانە ئاوایی جە ژیوای مەکەروٙ، قەبرسانو ئەسحابەی جە دزڵیەنە ئەسپەردە کریان.
نویستەی: ئەحمەد نەزیری ،دیوانو مەلاحەسەنو دزڵیی
ھوٙرگیٛڵنای پەی ھەورامی: د.ناجح گوڵپی
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق