KURDPLAT

ژماریەکی زۆری بەکارهێنەرانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان لە ئەمریکا و وڵاتانی دیکەی رۆژئاوا، رەخنە لە گۆڤاری تایمی ئەمریکی دەگرن کە "ئەندازیارانی ژیریی دەستکرد"ی وەک کەسایەتیی ساڵ دەستنیشان کرد و، تیشکی خستە سەر ئەو کەسایەتییە دیارانەی بواری تەکنەلۆجیای ئەمریکا کە کارەکانیان لەسەر ئەم تەکنەلۆجیا پێشکەوتووە، ژیانی مرۆڤایەتی دەگۆڕێت.

گۆڤارەکە بڵاویکردووەتەوە، جێنسن هوانگی کۆمپانیای Nvidia، سام ئاڵتمانی OpenAI و ئیلۆن مەسکی xAI لەنێو ئەو کارسازانەدان کە "سووکانى مێژوویان گرتووەتە دەست، تەکنەلۆجیایان پەرەپێداوە و بڕیاری وا دەدەن کە ئاسۆی داتاکان، کەشوهەوا و بژێویی ژیانمان سەرلەنوێ دادەڕێژنەوە."

گۆڤارەکە ئاماژەی بەوە کردووە، ئەو کەسانە "ئاڕاستەی سیاسەتی حکومەتەکانیان گۆڕیوە، کێبڕکێ جیۆپۆلەتیکییەکانیان گۆڕیوە و رۆبۆتیان بردوەتە نێو ماڵان. ژیریی دەستکرد بێگومان وەک کاریگەرترین ئامراز لە کێبڕکێی زلهێزەکاندا دەرکەوتووە، لەدوای دەرکەوتنی چەکی ئەتۆمییەوە."

بەڵام ئەمە لە لایەن بەشێکی رای گشتییەوە، بە باشی پێشوازی لێنەکرا. هەندێ لەو کەسانەی دژی بەکارهێنانی ژیریی دەستکردن، پێیانوایە گۆڤاری تایم کارێکی خراپی کردووە.

یەکێک لە دوو بەرگی گۆڤارەکە، لە وێنە بەناوبانگەکەی ساڵی 1932ـی "نیوەڕۆخوانی سەر هەوربڕەکە" وەرگیراوە کە تێیدا کرێکارانی ئاسن بە ئاسوودەییەوە لەسەر ستوونێکی پۆڵایین لە سەرووی شاری نیویۆرکەوە نانی نیوەڕۆ دەخۆن.

بەڵام لە وێنەکەی گۆڤاری تایمدا، مارک زووکەربێرگ، لیزا سوی بەڕێوەبەری AMD، ئیلۆن ماسک، هوانگ، ئاڵتمان، هەروەها دێمیس هاسابیسی بەرپرسی ژیریی دەستکرد لە گووگڵ، داریۆ ئامۆدێی کۆمپانیای Anthropic و پرۆفیسۆر فەی-فەی لی لە زانکۆی ستانفۆرد، دانیشتوون.

بەگوێرەی گۆڤارەکە کە مارک بێنیۆف، ملیاردێری سیلیکۆن ڤاڵی خاوەندارێتی دەکات، ساڵی 2025 ئەو ساڵە بوو کە ژیریی دەستکرد لە تەکنەلۆجیایەکی هیوابەخشەوە بووە راستییەک و تێیدا بەکارهێنانی ChatGPT زیاتر لە دوو هێندە زیادیکرد و گەیشتە 10٪ی دانیشتووانی جیهان.

بەڵام بەکارهێنەرێکی ئینستاگرام لە کۆمێنتێکدا دەڵێ، ئەم هەنگاوەی تایم "وەبیرهێنەرەوەیەکی ساڵانەیە کە "کەسایەتیی ساڵ نە شکۆمەندییە و نە پشتیوانی."

یەکێکی دیکە باسی لە مەترسیی ژیریی دەستکرد کردووە لەسەر بازاڕی کار. بە گوێرەی کەناڵی CBSی ئەمریکی، لە حەوت مانگی سەرەتای ساڵی 2025، ژیریی دەستکرد بووەتەهۆی ئەوەی زیاتر لە 10 هەزار کارمەندی کەرتی تایبەت لە ئەمریکا کارەکانیان لەدەستبدەن؛ هەروەها پەیمانگەی تەکنەلۆجیای ماساچووسێتسی ئەمریکی توێژینەوەیەکی بڵاوکردەوە کە دەریدەخات، دەکرێ ژیریی دەستکرد شوێنی 11.7٪ی هێزی کاری ئەمریکا پڕبکاتەوە.

ئەمە وای لە یەکێک لە بەکارهێنەران کردووە کەسایەتییەکی دیکەی ساڵ بەربژێر بکات. ئەو هاووڵاتییە نووسیویەتی: "هەموو ئەو کەسانەی بەهۆی بەکارهێنانی بێباکانەی ژیریی دەستکرد لە کارەکانیان دوور خراونەتەوە، بۆ من کەسایەتیی ساڵن."

یەکێکی دیکە نووسیویەتی: "نەفرەت! ژیریی دەستکرد تەنانەت کاری کەسایەتیی ساڵیشی دزی." یەکێکی دیکە دەڵێ: "تۆ سەیری ملیاردێر و ترلیۆنێرەکان بکە کە وڵات بەڕێوە دەبەن."

یەکێکی دیکە نووسیویەتی: "هیچ یەک لەو بەڕێوەبەرە جێبەجێکارانە خۆیان کار ناکەن، تەنیا هەموو پارەکە و پێزانینەکە بۆ خۆیان دەبەن و داهێنانی ئەوانی دیکەمان پێ دەفرۆشنەوە."

هوانگ بە گۆڤاری تایمی گوتووە، ژیریی دەستکرد "بە تاکە تەکنەلۆجیای هەرە کاریگەری سەردەمی ئێمە دادەنرێ" و پێشبینی کرد ژیریی دەستکرد ئابووریی جیهان لە 100 تریلیۆن دۆلارەوە بۆ 500 تریلیۆن دۆلار گەشە پێدەدات.

گۆڤارەکەش ئاماژەی بە لایەنە تاریکەکەی کردووە.

ئەم ساڵ چەندین سکاڵای یاسایی تۆمارکران کە بانگەشەی ئەوەیان دەکرد چات بۆتەکان هۆکاربوون بۆ خۆکوشتنی هەرزەکاران و قەیرانی تەندروستیی دەروونی، هاوکات مەترسیی لەدەستدانی کار لە ئارادابوو، چونکە کۆمپانیاکان کەوتنە کێبڕکێ بۆ دانانی رۆبۆت لە شوێنی مرۆڤ.

بەگوێرەی ئەو ئامارانەی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا بڵاویکردوونەتەوە، رۆژی شەممە، زیاتر لە 700 کۆچبەری دیکە بە چەندین بەلەمی بچووکەوە لە رێگەی نۆکەندی ئینگلیزەوە گەیشتنە کەناراوەکانی بەریتانیا.

وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا لە راگەیێندراوێکدا وردەکارییەکانی ئاشکرا کرد و رایگەیاند، کە رۆژی شەممە، 11 بەلەم 737 کەسیان هەڵگرتبوو، لە باکووری فەرەنساوە دەستیان بە گەشتەکەیان کردووە و بە سەرکەوتوویی گەیشتوونەتە کەناراوەکانی باشووری ئینگلتەرا.

کۆی گشتیی ئەو کۆچبەرانەی لە سەرەتای ئەمساڵەوە بەم رێگە مەترسیدارەدا گەیشتوونەتە بەریتانیا گەیشتە 40,029 کەس.

هەرچەندە هێشتا 15 رۆژ لەم ساڵەدا ماوە، بەڵام پەڕینەوەی کۆچبەران بۆ بەریتانیا ژمارەی ساڵی رابردووی تێپەڕاندووە، کە 36,816 کەس بوو.

بەرپرسانی چاودێریی سنوور ئاماژەیان بەوە کرد، وەستانە کاتییەکەی پەڕینەوەکان، کە بۆ ماوەی 28 رۆژ بەردەوام بوو، درێژترین ماوەی بووە لە حەوت ساڵی رابردوودا. لەو ماوەیەدا، بەهۆی بای بەهێز و شەپۆلی بەرزەوە، گەیشتنی هیچ بەلەمێک تۆمارنەکراوە.

وەزارەتی ناوخۆ رۆژی هەینی، لە راگەیێندراوێکدا رایگەیاندبوو، "ژمارەی ئەوانەی بە بەلەمی بچووک دەپەڕنەوە جێگەی شەرمەزارییە و خەڵکی بەریتانیا شایەنی باشترن،" جەختیشی لەوە کردەوە کە حکومەت رێوشوێنی تووندتر دەگرێتەبەر بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم دیاردەیە.

وەزارەتەکە راشیگەیاند: "نزیکەی 50,000 کەسمان لەوانەی بە نایاسایی لێرە بوون دوورخستووەتەوە و رێککەوتنە مێژووییەکەمان لەگەڵ فەرەنسا یارمەتیدەر دەبێت لە گەڕاندنەوەی ئەوانەی بەم شێوەیە دەگەن."

هەرچەندە بەریتانیا بۆ زۆر کەس شوێنێکی خوازراوە، بەڵام پەڕینەوە لە نۆکەندی ئینگلیز بە یەکێک لە رێڕەوە ئاوییە قەرەباڵخ و مەترسیدارەکانی جیهان دادەنرێت و زۆرجار دەبێتە هۆی گیانلەدەستدان.

پرسی پەڕینەوە بە بەلەمی بچووک بووەتە یەکێک لە پرسە سیاسییە گەرمەکانی بەریتانیا و سەرنجی بەرفراوانی میدیاکان و رای گشتیی بەلای خۆیدا راکێشاوە. ئەمەش بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی جەماوەری پارتی ریفۆرمی بەریتانیا بە سەرۆکایەتیی نایجڵ فاراژ، سیاسەتمەداری ناسراو بە هەڵوێستە تووندەکانی دژی کۆچبەری.

راپرسییەکانی ئەم دواییە دەریدەخەن کە لایەنگرانی پارتی ریفۆرم روو لە هەڵکشانن. رۆژی هەینی، پارتەکە رایگەیاند کە بووەتە گەورەترین پارتی سیاسی لە بەریتانیا لە رووی ژمارەی ئەندامانەوە، ئەمەش دوای ئەوەی راپۆرتەکان ئاماژەیان بەوە کرد، ژمارەی ئەندامانی پارتی کاری فەرمانڕەوا بۆ خوار 250,000 کەس دابەزیوە.

بەگوێرەی ئامارەکانی ماڵپەڕی فەرمیی پارتەکەی نایجڵ فاراژ، تاوەکو رۆژی دووشەممە ژمارەی ئەندامانی پارتەکە گەیشتووەتە زیاتر لە 270,000 ئەندام.

دەستەی ئاماری تورکیا رایگەیاند، لە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵدا فرۆشتنی خانووبەرە لە تورکیا و باکووری کوردستان بەراورد بە هەمان مانگی پار 7.8٪ کەمیکردووە؛ کەمترین خانووش لە پارێزگای ئەردەخانی باکووری کوردستان فرۆشراوە.

 دەستەی ئاماری تورکیا (TÜİK) ئاماری فرۆشتنی خانووبەرەی بۆ مانگی تشرینی دووەم بڵاوکردەوە. بەگوێرەی ئامارەکە، لەو مانگەدا 141 هەزار و 100 خانوو و شوقە فرۆشراون، لەکاتێکدا لە مانگی تشرینی یەکەمی ئەمساڵدا 164 هەزار و 306 خانوو و شوقە فرۆشرابوون.

لە ریزبەندیی شارەکاندا بۆ زۆرترین فرۆشی خانوو، ئیستەنبووڵ لە پلەی یەکەمدایە و 24 هەزار و 234 خانوو و شوقەی تێدا فرۆشراوە. دوای ئەو ئەنقەرەی پایتەخت دێت بە فرۆشتنی 12 هەزار و 706 یەکە، ئیزمیریش بە فرۆشتنی 8 هەزار و 540 یەکەی نیشتەجێبوون لە پلەی سێیەم دێت.

بەپێی ئامارەکانی (TÜİK)، کەمترین رێژەی فرۆشتنی خانووبەرە لە پارێزگای ئەردەخانی باکووری کوردستان تۆمارکراوە کە تەنیا 78 خانوو و شووقە بووە. دوای ئەویش پارێزگای بایبورت بە 131 یەکە و ئارتڤین بە 152 یەکە دێن.

سەرەڕای دابەزینی فرۆش لە مانگی تشرینی دووەمدا، بەڵام بەگشتی لە 11 مانگی ئەمساڵدا (کانوونی دووەم تاوەکو تشرینی دووەم)، فرۆشی خانووبەرە بەراورد بە هەمان ماوەی پار 13.3٪ زیادیکردووە و گەیشتووەتە یەک ملیۆن و 434 هەزار و 133 خانوو و شوقە.

سەبارەت بە فرۆشتنی خانووبەرە بە بیانییەکان، دەستەی ئاماری تورکیا ئاشکرای کردووە، لە تشرینی دووەمدا هەزار و 943 خانوو و شوقە بە بیانییەکان فرۆشراون، کە دەکاتە رێژەی 1.4٪ـی کۆی گشتیی فرۆش؛ ئەمەش بەراورد بە پار 9.7٪ کەمیکردووە.

بیانییەکان زۆرترین خانوو و شوقەیان لەم شارانە کڕیوە: ئیستەنبووڵ 728 خانوو و شوقە، ئانتاڵیا 662 خانوو و شوقە و مێرسین 157 خانوو و شوقە.

زۆربەی بیانییەکان بە مەبەستی وەرگرتنی وڵاتینامەی تورکیا روو لە کڕینی خانووبەرە لە تورکیا و باکووری کوردستان دەکەن. بەپێی یاسای ئەو وڵاتە، هەر بیانییەک بە بەهای 400 هەزار دۆلار خانووبەرە بکڕێت و بۆ ماوەی سێ ساڵ نەیفرۆشێتەوە، مافی وەرگرتنی وڵاتینامەی تورکیای پێ دەدرێت.

بەگوێرەی سەرچاوە پزیشکییە جیهانییەکان، قاوە سوودێکی زۆر بە جەستە و دەروون دەگەیێنێت، بەڵام ئەگەر بەشێوەیەکی نازانستی و لەکاتی نەگونجاودا بخورێتەوە، کێشەی جیدی دروستدەکات و دەبێتە هۆی تێکچوونی دۆخی تەندروستی.

ماڵپەڕی Healthـی جیهانی هۆشداری دەداتە قاوەخۆرەکان کە ئەم 6 هەڵەیە نەکەن و سەرچاوەی زانیارییەکانیش بە توێژینەوە و سەلماندن روون دەکاتەوە؛

1- خواردنەوەی قاوە لە درەنگانی شەو و نزیک لەکاتی خەو

توێژینەوەیەکی پەیمانگەی تەندروستیی نیشتمانی لە ئەمریکا دەریدەخات، خواردنەوەی قاوە لە سێ کاژێر پێش خەوتن، کواڵیتیی خەو تێکدەدات و کەسەکە کەمتر تێرخەو دەبێت. بەمەش کەسەکە تەواوی رۆژ کەیفی خۆش نابێت و سەرنجی لاواز دەبێت.

2- خواردنەوەی قاوەی نەپاڵافتە (فیلتەرنەکراو)

توێژینەوەیەکی گۆڤاری NMCDـی زانستی بڵاوی کردووەتەوە، ئەو قاوانەی فیلتەرنەکراون رێژەی چەوریی خراپی خوێن LDL بەرز دەکەنەوە، چونکە رۆن، وردەمادەکان و پاشماوەکانی قاوەکەیان تێدایە کە زۆرجار (قاوەی ئێسپرێسۆ، قاوەی فەرەنسی و قاوەی تورکی) ئاوهان.

3- بەکارهێنانی شەکری دەستکرد و شەکری سپی لەنێو قاوە

ئەگەر شیرینکەرە دەستکردەکان یان شەکری ئاسایی (شەکری سپی) بخرێتە نێو قاوەوە، زیانی زۆر بە جەستە دەگات، تەنانەت لەبارەی شیرینکەرەکانیشەوە WHO دەڵێ، ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجە و لاوازبوونی بەرگریی جەستە زیاد دەکەن. هەر بۆیە پێشنیاز دەکرێت، سوود لە شەکری خورما، هەنگوین و ستیڤیا وەربگیرێت.

4- خواردنەوەی قاوە لە بەیانیاندا

توێژینەوەیەک لە زانکۆی هارڤارد لە ئەمریکا کراوە و دەرکەوت، کاتێک لەخەوهەڵدەستی هۆڕمۆنی کۆرتیزۆڵ بەرزە، بەمەش خواردنەوەی قاوە لە کاتێکدا کە ئاستی کۆرتیزۆڵ بەرزە، رەنگە ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی زیاتری ئەم هۆڕمۆنە و لە درێژخایەندا دەکرێت کاریگەریی نەرێنی لەسەر سیستمی بەرگری هەبێت. بۆیە باشترین کات بۆ خواردنەوەی قاوە، 60 بۆ 90 خولەکە دوای لەخەوهەستان.

5- قاوە لەبری ژەمی خۆراکی بخورێتەوە

لێکۆڵینەوەیەکی بەشی تەندروستیی گشتیی زانکۆی پامپلۆنای ئیسپانی کە لە گۆڤاری Clinical Nutrition بڵاو کراوەتەوە، دەریدەخات؛ هەرچەندە قاوە رۆڵێکی باشی هەیە لە کێشدابەزاندن و کەمکردنەوەی چەوریی جەستە، بەڵام قاوە مادەی خۆراکی لەو شێوەیەی تێدا نییە کە لەبری ژەمی خۆراکی بخورێتەوە و پشتی پێببەسترێت.

6- خواردنەوەی بڕێکی زۆری قاوە لە رۆژێکدا

بەپێی دەزگای خۆراک و دەرمان لە ئەمریکا FDA، بۆ کەسانی ئاسایی رۆژانە خواردنەوەی بڕی 400 میلیگرام کافاین ئاساییە کە دەکاتە 1 بۆ 4 کووپ، بەڵام ئەگەر کەسێک کێشەی تەندروستیی هەبێت یان دووگیان بێت، دەبێت بە کەمی قاوە بخواتەوە.

ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز بڵاویكردەوە، د. بەرهەم ساڵح كە پەنابەرێکی پێشوە و خەڵکی هەرێمی کوردستانی عێراقە، وەک کۆمیسیاری باڵای داهاتوی پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتوەکان (UNHCR) دەستنیشانکرا لەكاتێكدا زۆربەی سەرۆکەکانی پێشوی کۆمیسیۆنەكە ئەوروپی بون. دەشڵیت، "د. بەرهەم ساڵح لە سایەی قەیرانی داراییدا کار لەگەڵ کەرتی تایبەت دەکات و بەڵینی داوە پەنابەران بخاتە چەقی کارەکانیەوە".

وردوردشتی هەواڵ؛

 د. بەرهەم ساڵح، سەرۆک کۆماری پێشوی عێراق کە لەژێر دەسەڵاتی سەدام حوسێندا لە چەوساندنەوە هەڵهاتبو، وەک کۆمیسیاری باڵای داهاتوی پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتوەکان دەستنیشانکرا، بەوەش ئەو نەریتەی شکاند کە سەرکردەکانی ئەم ئاژانسە زیاتر لە وڵاتە بەخشەرە گەورەکانی ئەوروپا هەڵدەبژێردران.

ئاماژەی بەوەشكرد، نامەیەکی ئەنتۆنیۆ گۆتێرێسی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتوەکان پشتڕاستی کردەوە کە خولی پێنج ساڵەی د. بەرهەم ساڵح لە 1ی (کانونی دوەم/1)ـی 2026ـەوە دەستپێدەکات، بە مەرجی ئەوەی لەلایەن لیژنەی کۆمیسیۆنی باڵای پەنابەرانەوە پەسەند بکرێت. ناوبراو شوێنی فیلیپۆ گراندی ئیتاڵی دەگرێتەوە کە لە ساڵی 2016ـەوە سەرۆکایەتی ئاژانسەکەی کردوە. وتەبێژی UNHCR ئامادە نەبو لێدوان بدات، لە کاتێکدا وتەبێژێکی نەتەوە یەکگرتوەکان ڕایگەیاند، "پرۆسەکە بەردەوامە".

بەگوێرەی ڕۆیتەزر، د. بەرهەم ساڵح کە بۆ ڕزگاربون لە دەسەڵاتی سەدام ڕویكردوەتەوە بریتانیا و لەوێ ئەندازیاری خوێندوە، لە ساڵی 2018 تا 2022 وەک سەرۆک کۆماری عێراق خزمەتی کردوە. ئەو لە کاتێکدا پۆستەکە وەردەگرێت کە ئاوارەبونی جیهانی ژمارەی پێوانەیی تۆمار کردوە - نزیکەی دو هێندەی ئەو ئاستەی کە گراندی تێیدا دەستبەکاربو - ئەوەش لە کاتێکدایە کە کۆمەک داراییەکان بە شێوەیەکی بەرچاو کەمیکردوە.

ئەوەشیخستەڕو، بەخشەرە سەرەکییەکانی وەک ویلایەتە یەکگرتوەکان لە سەردەمی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکادا بەخشینەکانیان کەمکردوەتەوە و وڵاتانی دیکەش پارەکانیان بۆ کەرتی بەرگری گواستوەتەوە. د. بەرهەم ساڵح، کە خەڵکی هەرێمی کوردستانی عێراقە، بەڵێنی داوە دڵنیایی بدات لەوەی پەنابەران لەناو ئەوەی پێی دەوت "بازنەی پشتبەستن بە یارمەتییەکان" گیر نەخۆن و دەستیان بە خوێندن و هەلی کار بگات.

لێدوانی پەیوەندیدار؛

د. بەرهەم ساڵح لە میانی بانگەشەکەیدا ڕاگەیاندوە، "من باوەڕێکی قوڵم بە ئەرکی UNHCR هەیە - چونکە من خۆم ئەزمونم کردوە، دیدگای من بریتییە لە UNHCRێک کە پەنابەران بخاتە چەقی کارەکانیەوە، و دان بەوەدا بنێت کە یارمەتییە مرۆییەکان دەبێت کاتی بن".

د. بەرهەم ساڵح ئامانجی فراوانکردنی سەرچاوەکانی داراییە، لەوانە سودوەرگرتن لە دارایی ئیسلامی و بەشداریکردنی هاوبەشەکانی کەرتی تایبەت لە ڕێگەی پێشنیاری "ئەنجومەنی جیهانی بەڕێوەبەرانی جێبەجێکاری مرۆیی". ناوبراو ڕوبەڕوی سنوردارکردنی زیاتری ڕۆژئاوا دەبێتەوە بۆ مافی پەنابەرێتی لە سایەی هەستی دژە کۆچبەری، هەروەها بێزاربونی وڵاتە هەژارەکان کە پەنابەریان داڵدە داوە.

پاشخانی هەواڵ؛

ئاژانسەکە کە بنکەکەی لە جنێڤە و زیاتر پشت بە بەخشینی خۆبەخشانە دەبەستێت، بودجەی ساڵی 2026ی نزیکەی پێنج یەک کەمکردوەتەوە بۆ 8.5 ملیار دۆلار و نزیکەی پێنج هەزار هەلی کار کەمدەکاتەوە، ئەوەش لە کاتێکدایە کە ململانێکان لە سودان و ئۆکرانیا پێداویستییەکانیان زیاتر کردوە. بەپێی UNHCR، ئەوە ناچاریان دەکات بڕیاری قورس بدەن لەسەر ئەوەی کێ یارمەتی بدرێت و مەترسی نوێ بۆ سەر ژیانی پەنابەران دروست دەکات.

بەگوێرەی ڕۆیتەزر، نزیکەی 10 کاندید کێبڕکێیان بۆ پۆستەکە دەکرد، لە نێوانیاندا سیاسەتمەداران، بەڕێوەبەرێکی کۆمپانیای ئیکیا (IKEA)، پزیشکێکی فریاکەوتن و کەسایەتییەکی تەلەفزیۆنی كە زیاتر لە نیوەیان ئەوروپی بون، ئەوەش ڕەنگدانەوەی نەریتی ئاژانسەکەیە کە تەمەنی 75 ساڵە و بنکەکەی لە جنێڤە، کە 9 لە کۆی 11 سەرۆکی پێشوی خەڵکی ئەوروپا بون.

د. به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح (د. به‌رهه‌م ساڵح) له‌دایكبوی 8ی (ئه‌یلول/9)ی 1960ی شاری سلێمانیه‌، سیاسه‌تمه‌دارێكی كوردی عێراقه‌ و له‌ 2ی (تشرینی یه‌كه‌م/10)ی 2018 تا 13ی (تشرینی یه‌كه‌م/10)ی 2022 وه‌ك سه‌رۆكی عێراق كاریكردوه‌، پێشتریش وه‌ك جێگری سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق و سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان كاریكردوه‌.